H. Gaudart (04/2016b)

De Arbres

Données

impersonnel an nen

'La mobilisation générale est déclarée depuis hier. Aujourd'hui déjà, on a été appelé six fois par l'armée.'

Bez zo bet ar mobilisasion. Chiou 'zo bet galvet an dud c'hwec'h gwech gant 'n arme.<

Bez zo bet ar mobilisasion. Chiou 'zo bet an dud galvet c'hwec'h gwech gant 'n arme.

Bez zo bet ar mobilisasion. Chiou 'zo bet galvet an nin c'hwec'h gwech gant 'n arme.<

Bez zo bet ar mobilisasion. Chiou 'zo bet an nin galvet c'hwec'h gwech gant 'n arme.


(1) Chiou 'zo bet galvet { an dud / an nin } c'hwec'h gwech gant 'n arme.
aujourd'hui est été appel.é le 1gens / on six fois avec le armée
'Aujourd'hui, on a été appelé six fois par l'armée.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


En (2), l'interprétation présice de la phrase, dans ses différentes lectures (portée ?) n'est pas claire. L'ordre préféré est nettement avec le participe passif avant son patient sujet.


(2) Chiou 'zo bet (an dud) galvet (an dud) c'hwec'h gwech gant 'n arme.
aujourd'hui est été le 1gens appelé le 1gens six fois avec le armée
'Aujourd'hui, on a été appelé six fois par l'armée.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(1) Ne oar ket anin / Ne oar ket an din.
ne1 sait pas on / ne1 sait pas le personne
'On ne sait pas.' / 'L'homme ne sait pas.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


CONTEXTE Sherlock Holmes: Anmañ 'zo bet debet boued mor./ Boued mor 'zo bet debet gant anin.


(4) Boued mor 'zo bet debet gant anin.
nourriture mer est été mang.é avec on
'On a mangé des fruits de mer ici.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


CONTEXTE Sherlock Holmes:

(4) # 'N din neus bet debet boued mor.
IMP a été mangé nourriture mer
'On a mangé des fruits de mer ici.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(1) Anmañ n'em gar { an dud / * anin } an eil egile.
ici se1 aime le 1gens / * on le second autre
'Ici on s'aime les uns les autres.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(1) Anmañ, n'em salud { an dud / * anin } an eil ar-lerc'h egile.
ici se1 salue le 1gens / * on le second après autre
'Ici on se salue les uns après les autres.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


'(Je ne veux pas dire qui mais) on m'a dit après la dédicace qu'on n'avait pas apprécié le livre.'

(Ne faot ket din lar piv met) laret 'zo bet din (#gantoñ) ar lerc'h ar sinatur ne oa ket bet plijet al levr (#doñ).

* (ne faot ket din lar piv met) laret 'zo bet din gant anin ar lerc'h ar sinatur ne oa ket bet plijet al levr d'anin.

* (ne faot ket din lar piv met) anin noa laret din ar lerc'h ar sinatur ne oa ket bet plijet al levr doñ.


CONTEXTE: "Je ne veux pas dire qui (pour ne pas faire d'histoires), mais..." ISTOR: "Ne faot ket din lar piv met..."

(4) laret 'zo bet din (#gantoñ, * gant anin) ar lerc'h ar sinatur ne oa ket bet plijet al levr (#doñ, * d'anin).
d.it est été à.moi avec.lui avec IMP après le dédicace ne1 était pas été pl.u le livre à.lui, à IMP
'On m'a dit après la dédicace qu'on n'avait pas apprécié le livre.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(4) * anin noa laret din ar lerc'h ar sinatur ne oa ket bet plijet al levr doñ.
IMP avait d.it à.moi après le dédicace ne1 était pas été pl.u le livre à.lui
'On m'a dit après la dédicace qu'on n'avait pas apprécié le livre.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


La traduction de la phrase en "anaphore donkey" est refusée avec le pronom anin, au profit d'un passif.


(1) * Benn ' pren anin un azen ...
quand R achète on un âne
'Quand on achète un âne … '
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(2) Benn ' vez prenet un azen e vez dav gober war e dro, mallestoupen !
quand R est achet.é un âne R4 est obligé faire sur son1 tour sacrebleu
'Quand on achète un âne on s'en occupe, sacrebleu!'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


ordres T2 en enchâssées

conditionnelles

'Je serais contente que vous veniez à la fête.'

Kontant ' vefen ma teufec'h d'ar fest.


(1) Kontant ' vefen ma teufe Yann d'ar fest.
contente R serais si4 viendrait Yann à le fête
'Je serais contente que Yann vienne à la fête.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


* Kontant ' vefen ma Yann teufe d'ar fest.

* Kontant ' vefen ma d'ar fest e teufe Yann.

* /# D'ar fest ' vefen kontan ma teufe Yann.

* Kontant ' vefen ma dont a rafe Yann d'ar fest.


'Si je m'aperçois que le litre (de vin) est mis sur notre compte … '

Ma welan eo bet lakaet ar voutailhad gwin war ar c'hon dom-ni.


* ma ar voutailhad gwin welan eo bet lakaet war ar c'hon dom-ni.

* ma welan lakaet eo bet ar voutailhad gwin war ar c'hon dom-ni.

* ma welan // war ar c'hon dom-ni // zo bet lakaet ar voutailhad gwin.


temporelles

(1) Farsusoc'h ' vez 'benn teu Yann d'ar fest.<<<
drôle.plus R est quand R vient Yann à le fête
'C'est plus drôle quand Yann vient à la fête.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Benn teu Yann d'ar fest, farsusoc'h e vez.

'Quand Yann vient à la fête, il est plus drôle.'


* Farsusoc'h ' vez 'benn Yann teu d'ar fest.

'Benn teu Yann d'ar fest e vez kontant/laouen/joaius.

Farsusoc'h ' vez ar fest 'benn teu Yann.

* Farsusoc'h ' vez 'benn d'ar fest teu Yann.

* Farsusoc'h ' vez 'benn dont a ra Yann d'ar fest.


complétives et parataxe

(1) An dra ' zo sur e vez labour ar c'hazh kavout an toulloù kuzh. <<
le 1chose R1 est sûr R est travail le 5chat trouver le trou.s caché
'Ce qui est incontestable, c'est que le chat a pour office de découvrir les cachettes.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Les ordres alternatifs requièrent une rupture prosodique.


An dra 'zo sur // ar c'hazh // e vez e labour kavout an toulloù kuzh.

An dra 'zo sur // labour ar c'hazh e vez kavout an toulloù kuzh.

* An dra 'zo sur //an toulloù kuzh // e vez labour ar c'hazh da gavout.

An dra 'zo sur // chiou an deiz e vez labour ar c'hazh kavout an toulloù kuzh.


(1) Goût ' ran mod/giz ' kustum ar c'hazh du da gavout toulloù kuzh.
savoir R fais comment (est) coutumier le 5chat noir de1 trouver trou.s caché
'Je sais comment le chat noir a l'habitude de trouver des cachettes.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(1) Goût ' ran mod ' vez kavet toulloù kuzh gant ar c'hazh du.
savoir R fais comment R est trouv.é trou.s caché avec le 5chat noir
'Je sais comment le chat noir a l'habitude de trouver des cachettes.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Goût ' ran penaos ' kustum ar c'hazh du da gavout toulloù kuzh.

'Je sais * que le chat noir a l'habitude de trouver des cachettes.'


(3) Djwelet ' rit mod en em gav an dud asames.
voir R fais comment se1 trouve le 1gens ensemble
'Vous voyez comment les gens se retrouvent.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


* Djwelet ' rit mod/giz an dud en em gav asames.

* Djwelet ' rit mod/giz asames en em gav an dud.


(3) Hennezh en em gav.
celui-là se1 trouve
'Il se trouve supérieur.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(3) Hag e lar-eoñ eo bet diaouled ar vugale dom-ni. <<
et R4 d.it-3SG est été diable.s le enfant.s à.nous.nous
'Et il dit que nos enfants ont été des diables.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Hag e lar-eoñ // ar vugale dom-ni zo bet diaouled.
* Hag e lar-eoñ diaouled eo bet ar vugale dom-ni.


(3) C'hwi laro doñ e pasein da beo diwetoc'h.
vous dira à.lui R4 passerai pour1 payer tard.plus
'Tu lui diras que je passerai payer plus tard.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


* C'hwi laro doñ da beo e pasein diwetoc'h.

* C'hwi laro doñ e pasein diwetoc'h da beo.


(3) C'hwi laro doñ (* da beo) e pasein (da beo) diwetoc'h (* da beo).
vous dira à.lui pour1 payer R4 passerai pour1 payer tard.plus pour1 payer
'Tu lui diras que je passerai payer plus tard.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


C'hwi laro doñ diwetoc'h e pasein da beo. (mais changement de sens : 'Tu lui diras plus tard… ')

la(r)

Soñj ' ran 'mañ chomet ar vicherourien da gousket.<<

'Je pense que les ouvriers sont restés dormir.'


(3) Soñj ' ran lar 'mañ chomet ar vicherourien da gousket.
penser R fais que est rest.é le1 ouvrier.s à1 dormir
'Je pense que les ouvriers sont restés dormir.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


* Soñj ' ran lar chomet 'mañ ar vicherourien da gousket.
* Soñj ' ran lar ar vicherourien 'oa chomet da gousket.


En cornouaillais de l'Est, l'ordre lar-VSO ne semble pas avoir d'alternatives.


(3) Ya, me oar mat lar (* 'r vuoh wenn) ' ra ('r vuoh wenn) kalz laezh.
oui moi sais bien que le 1vache 1blanche R fait le 1vache 1blanche beaucoup lait
'Oui, je sais bien qu'une vache blanche donne beaucoup de lait.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


* Ya, me oar mat lar 'r vuoh wenn 'ra kalz laezh.
kalz (* a) laezh

particules Q

Dont ' raio adarre ?

Ha dont ' raio adarre ?

(* Daoust ha) dont ' raio adarre ?

* Daoust hag e teuio adarre ?

* Hag e teuio adarre ?

* Hag-eñ ' teuio adarre ?

* Daoust hag eñ dont a raio en dro ?

* Daoust hag (eñ) e teuio en dro ?

'Reviendra-t-il ?'


(2) (* Daoust) ha dont ' raio adarre ?
Q et/que venir R1 fera encore ?
'Reviendra-t-il ?'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(2) ((Daoust) hag (-eñ)) e teuio adarre ?
Q et/que expl R4 viendra encore ?
'Reviendra-t-il ?'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


C'hwi 'zo kloñ?

Kloñ (m)oc'h ?

* Hag oc'h kloñ?

* Ha kloñ oc'h ?

* Hag eñ kloñ oc'h ?

* Hag eñ oc'h kloñ?

'Êtes-vous malade ?'


(2) Kloñ (m)oc'h ? / * (hag (-eñ)) oc'h kloñ ?
malade êtes / et/que expl êtes malade
'Êtes-vous malade ?'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


particule Q enchâssée

N'uion ket ma neus lennet al levr.

* N'uion ket ha lennet ' neus al levr.

* N'uion ket ma lennet neus al levr.

* N'uion ket hag e neus lennet al levr.

* N'uion ket hag-eñ en deus lennet al levr.

'Je ne sais pas s'il a lu le livre.'


(5) N'uion ket ma /* hag(-eñ) neus lennet al levr.
ne1 sais ket si a l.u le livre
'Je ne sais pas si il a lu le livre.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(5) N'uion ket ma (* lennet) neus (lennet) al levr.
ne1 sais ket si l.u a l.u le livre
'Je ne sais pas si il a lu le livre.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


 En particule Q enchâssée, hag est rejeté. Seul ma suivi du verbe passe.


bez

Bez 'zo mais jamais Bez zeus

* Bez e labouran./ * Bez em eus ur velo.


particule Q

N'uion ket (la) ma teuio.<<

??? N'uion ket la bout a deuio/e teuio. (à vérifier)

* N'uion ket la dont a raio.

* N'uion ket ha ma teuio.

* N'uion ket hag-eñ e teuio.

'Je ne sais pas s'il viendra.'


(5) N'uion ket (la) ma teuio.
ne1 sais ket (que) si4 viendra
'Je ne sais pas s'il viendra.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


'Allez voir si votre frère est venu.'

Kit da wel ma 'ma digouet ho preur.

* Kit da wel ma ho preur 'ma digouet.

* Kit da wel ma digouet 'ma ho preur.

* Kit da wel ma chiou 'ma digouet ho preur.


(6) Kit da wel ma (* chiou) 'ma digouet ho preur.
allez pour1 voir si4 aujourd'hui est arriv.é votre3 frère
'Allez voir si votre frère est venu.' (aujourd'hui)
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


adverbe orienté vers le sujet

(6) Dont ' ra espec'h da glask bedoù ganin.
vient R fait exprès pour1 chercher monde.s avec.moi
'Il vient me chercher des crosses exprès.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Un contexte de cours d'école facilite des prosodies outrées qui autorisent des ordres de mot différents.

Dont 'ra Matao // espec'h // da glask bedoù ganin.
Dont 'ra // espec'h // Matao da glask bedoù ganin.


(1) Espec'h ' ra ar goarnamant da reiñ nebeutoc'h (zikourioù) (d'anin).
exprès R fait le gouvernement pour1 donner peu.plus de1 aide.s à on
'Le gouvernement fait exprès de réduire les aides.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


relative

'Il fut un temps où j'allais tous les jours au travail à vélo.'

Bez 'zo bet 'n amzer ma 'yéen bemdez ar ma belo d'al labour.

* Bez 'zo bet 'n amzer ma bemdez 'yéen ar ma belo d'al labour.

* Bez 'zo bet 'n amzer ma ar ma belo 'yéen bemdez d'al labour.

* Bez 'zo bet 'n amzer ma bemdez ar ma belo 'yéen d'al labour.

* Bez 'zo bet 'n amzer ma d'al labour 'yéen bemdez ar ma belo.

* Bez 'zo bet 'n amzer ma me 'yée bemdez ar ma belo d'al labour.

* Bez 'zo bet 'n amzer me 'yée bemdez ar ma belo d'al labour.


complétive épistémique

N'em eus ket soñj ma yéen bemdez gant ma belo d'am labour.

N'em eus ket soñj la ma yéen bemdez gant ma belo d'am labour.

* N'em eus ket soñj ha ma yéen bemdez gant ma belo d'am labour.

* N'em eus ket soñj ma bemdez yéen gant ma belo d'am labour.

* N'em eus ket soñj ma gant ma belo yéen bemdez d'am labour.


N'em eus ket soñj (la) ma oa bihan ar chi.<<

* N'em eus ket soñj ha bihan oa ar chi.

* N'em eus ket soñj ma bihan oa ar chi.

* N'em eus ket soñj ma oa ar chi bihan.

* N'em eus ket soñj ma ar chi oa bihan.


kar

'Ne di(te)s pas de mensonges car je connais la vérité.'

Ne larit ket gaou//, me oar ar wirionez

Ne larit ket gaou ka me oar ar wirionez

Ne larit ket gaou ka goût ' ran ar wirionez

* Ne larit ket gaou ka ar wirionez 'houzon.

* Ne larit ket gaou ka ar wirionez me oar.

* Ne larit ket gaou ka ' ouzon ar wirionez


V doubling

* gout a ouzon


nompas

Nompas est connu, mais rejeté en (6):


(6) Pas / * Nompas lar geier ka me 'oar ar wirionez.
pas / * ne.pas dire mensonges car moi sais le 1vérité
'Ne mentez pas car je connais la vérité.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


kar, pugur

(1) Ka kred start ' ra din 'brom emañ-eoñ a sell ouzh ma c'hoen.
car croire ferme R fait à.moi maintenant est-lui R1 regarde à mon2 crème
'Car je crois fermement maintenant que c'est lui qui en a après ma crème.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Le focus imposé sur le pronom ne le rend pas licite devant le verbe emañ.

* Ka kred start ' ra din 'brom eoñ eo a sell ouzh ma c'hoen.


(* Rak), koenn est le nom à Scaer, dienn à Bannalec


(1) Ni zo bet da ninyal ka (tomm) ' oa (tomm) ar mor.
nous est été pour1 nager car chaud était chaud le mer
'Nous sommes allés nous baigner car la mer était chaude.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


Avec pegur, une préférence est notée pour l'ordre à verbe initial, mais une pause prosodique rend l'alternative possible.


(1) Ni zo bet da ninyal pegur (// tomm //) ' oa (tomm) ar mor.
nous est été pour1 nager car chaud était chaud le mer
'Nous sommes allés nous baigner car la mer était chaude.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


'Parce qu'à la maison il y avait des plus petits que moi… '

* parskan er ger e yoa bihanoc'h evidon.


(1) pegur e oa bihanoc'h widin 'ba gêr.
car R était petit.plus que.moi dans (le) 1foyer
'Parce qu'à la maison il y avait des plus petits que moi… '
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(1) Gall enefe espern pugur e c'houneze mat.
pu aurait épargner car R4 gagnait bien
'Il aurait pu économiser car il gagnait bien.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)

met

'J'achèterai la robe, mais tu la mettras.'

Me a breno ar sae, met hwi a lako anehi.


autres

(1) Ie (da nebeutañ), a zeu alies.
eux à peu.le.plus R1 vient souvent
'Eux (au moins), ils viennent souvent.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


gall' = gallet


(3) Graet ' vez alies gant kig-yar, met gall ' vez bout graet ivez gant pesk.
fa.it R est souvent avec viande poulet mais p.u R est être fa.it aussi avec poisson
'On le fait souvent avec du poulet, mais on peut aussi le faire avec du poisson.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)


(1) Ne galfec'h ket chom aze memes (la) ma vefec'h kourachus. ([-mut] revendiqué sur ne galfec'h)
ne1 pourriez pas rester ici même (que) si4 seriez courageux
'Tu n'y resterais pas, même si tu étais courageux.'
Cornouaillais (Scaër/Bannalec), H. Gaudart (04/2016b)

Remerciements

Merci à H. Gaudart pour son accueil chaleureux.