Kement
kement est au moins parfois un quantifieur comparatif. C'est probablement aussi un indéfini de choix libre en reduplication.
quelques relevés
Kement est prénominal et peut quantifier sur un domaine nominal déclenchant le rannig a. Il peut être précédé de tout.
(1) | tout kement ki | ha kement kazh | a oa bet | d'an | interamant braz. | |
Tout chaque chien | & chaque chat | R était été | P DET | enterrement grand | ||
'Tous les chiens et tous les chats avaient été au grand enterrement.' | ||||||
Dastum, Enquête ethno-linguistique à Combrit, - 2004-12-14 |
On peut aussi utiliser kement dans un sens exclamatif. En (2), kement est utilisé avec la préposition a. La proposition circonstancielle de conséquence est introduite par ken:
(2) | [DP | Kement a riv ] | o doa | ar vicherourien | ken e raent | tan evit mann... |
autant P froid | 3PL avait | DET ouvriers | que R faisaient | feu pour rien | ||
'Les ouvriers avaient tellement froid qu'ils faisaient du feu pour rien.' | ||||||
Treger (Kaouenneg)/standard, ar Barzhig (1976:72) |
kement peut aussi être le pronom tête d'une relative. Il a alors un sens d'indéfini de choix libre, comme nep en (5), ou celui d'un quantifieur comme 'chaque' en (6).
(5) | Dek mil yen | evit | [ kement | a lakaio e | grog warnañ] | ||||
10.000 yen | pour | R mettra POSS.3SGM | grappin P.3SG | ||||||
'Dix mille yen pour quiconque lui mettra le grappin dessus.' | standard, Al Lotuz Glas (2002:30) |
(6) | Kement hent, | kement gwenojenn, | kement korn | a zo | er vro | a zo anavezet gantañ. |
chaque chemin | chaque riboulle | chaque coin | R est | P.DET pays | R est connu P.3SGM | |
'Il connait chaque chemin, chaque riboulle, chaque coin du pays.' | ||||||
standard, Description "Red an Amzer" de Ur Skragn en Uhelgoad [02/05/2010]. |
(7) | [DP Kement ki klanv a zeuio er vro ] | [PP dre Voujez ] | a dremeno. | ||||
chaque chien malade R viendra P.det pays | par Boujez | R passera | |||||
'Tous les chiens enragés qui arriveront dans la contrée passeront par Boujez.' | léonard, | Kerrien (2000:4) |
(8) Gant 360 pennad-skrid ha kement a skeudennoù en deus klasket Patrick Tudoret ober tro ar Vro-Vigoudenn gant he sevenadur.
- standard, Bremaik, 7 juillet 2010.
(9) [Kement a zo ret evit o c'havout] a gavot e deroù roll pep departamant.
- standard, 'kentelioù d'an oadourien', roll an ofis 2004/5.
kement + déictique
Kement peut se combiner avec les adverbes déictiques -mañ, -se, -hont.
Hemon (1995:36): 'All this' is expressed by kement-mañ; 'all that' by kement-se; one may say, though it is rare, kement-hont 'all that over there'.
(x) | E pad pell amzer | e veze kontet | kement-mañ: | ar vro-se | zo paour. |
P pendant long temps | R était conté | DET pays-ci | est pauvre | ||
'On racontait ceci depuis longtemps: ce pays était pauvre.' | |||||
stantard, | An Here (2001:kement-mañ) |
kement-mañ-kement
Le composé kement-mañ peut servir de base à la reduplication.
(x) | Kement-mañ-kement | e kousto deoc'h | ar pred. | |
autant-mañ-autant | R coutera P.2PL | DET repas | ||
'Le repas vous coutera tant.' | ||||
stantard, | An Here (2001:kement-mañ) |
kement-ha-kement
Le composé kement-ha-kement est utilisé pour indiquer l'égalité de mesure de quantité ou de grandeur d'au moins deux entités.
(x) | Kement-ha-kement | int | o | daou. |
autant-et-autant | sont | POSS.3PL | deux | |
'Ils sont aussi grand l'un que l'autre.' | ||||
stantard, | An Here (2001:kement) |
(x) | lakait | kement-ha-kement | deus | an daou du. |
mettez | autant-et-autant | P | DET deux côté | |
'Mettez-en autant des deux côtés.' | ||||
stantard, | An Here (2001:kement) |
(x) | Kement-ha-kement | a vrezhoneg | hag a c’halleg | er skolaj | hag el lise. |
autant-et-autant | P breton | & P français | au collège | & au lycée | |
'autant de breton que de français au collège et au lycée.' | |||||
stantard, | plaquette Div-Yezh | ('malizennad evit an dilennnidi', 2006) |
bibliographie
corpus
- Hergé. 1946. le Lotus Bleu, [traduction An Here 2002. Troioù-kaer Tintin: Al Lotuz Glas par Divi Kervella].
- Kerrien 2000. Ar Roc'h Toull (La roche percée), Armorica.