Différences entre les versions de « Suffixes »
Ligne 8 : | Ligne 8 : | ||
Les principaux suffixes en breton sont: | Les principaux suffixes en breton sont: | ||
:::''[[-a]]'', ''[[-aat]]'', ''[[-abl]]'', ''[[-ach, -aj|-ach]]'', ''[[-achoù]]'' (Hyp.), ''[[-ac'h]]'', ''[[-ad]]'' (N.), ''[[-af]]'', ''[[-ailh (Adj.)|-ailh]]'' (Adj.), ''[[-ailh (N.)|-ailh]]'' (N.), ''[[-aj]]'', ''[[-al]]'', ''[[-amant]]'', ''[[-an (Adj.)|-an]]'' (Adj.), ''[[-an (DIM)|-an]]'' (DIM), ''[[superlatif|-añ]]'' (Adj.), ''[[-añ (V.)|-añ]]'' (V.), ''[[-añs]]'', ''[[-ant (Adj.)|-ant]]'' (Adj.), ''[[-antez]]'', ''[[-ant, -iant|-ant]]'' (N.), ''[[-aou-]]'', ''[[-apl]]'', ''[[-ard]]'', ''[[-as]]'', ''[[-at (Adj.)|-at]]'' (Adj.), ''[[-at, -et (excl.)|-at]]'' (excl.), ''[[-at (V.)|-at]]'' (V.), ''[[-aus]]'', ''[[-ded]]'', ''[[-der]]'', ''[[-eal]]'', ''[[-ec'h]]'', ''[[-ed (N.)|-ed]]'' (N.), ''[[-ed, -ied (PL.)|-ed]]'' (PL.), ''[[-edigezh]]'', ''[[-eg]]'', ''[[-eg (langue)|-eg]]'' (langue), ''[[-eg, -og (N.A.)|-eg]]'' (N.A.), ''[[-eg (N.)|-eg]]'' (N.), ''[[-egell]]'', ''[[-eier]]'', ''[[-eiñ]]'', ''[[-ek (Adj.)|-ek]]'' (Adj.), ''[[-ek (V.)|-ek]]'' (V.), ''[[-el, -ol|-el]]'' (N.), ''[[-el (Adj.)|-el]]'' (Adj.), ''[[-el (V.)|-el]]'' (V.), ''[[-ell]]'', ''[[-ellat]]'', ''[[-en (V.)|-en]]'' (V.), ''[[-en (N. coll.)|-en]]'' (N. coll.), ''[[-enn]]'', ''[[-ent (PL.)|-ent]]'' (PL.), ''[[-entez]]'', ''[[-er, -our|-er]]'' (N.), ''[[-er, -ier (PL.)|-er]]'' (PL.), ''[[-ereah]]'', ''[[-eris]]''/''[[-eriz]]'', ''[[-et (V.)|-et]]'' (V.), ''[[-et (adj.)|-et]]'' (Adj. & participe), ''[[-at, -et (excl.)|-et]]'' (excl.), ''[[-eul]]'', ''[[-e(z) (SG.)|-e(z)]]'' (SG.), ''[[-ez (N. coll.)|-ez]]'' (N. coll.), ''[[-ez (N.F.)|-ez]]'' (N.F.), ''[[-ez (singulatif)|-ez]]'' (SG.), ''[[-ezh (N.)|-ezh]]'' (N.), ''[[-ezh (V.)|-ezh]]'' (V.), ''[[-gen]]'', ''[[-henn]]'', ''[[-hont]]'', ''[[-i (PL.)|-i]]'' (PL.), ''[[-i (N.)|-i]]'' (N.), ''[[-i, -iñ|-i]]'' (V.), ''[[-iad]]'', ''[[-iañs]]'', ''[[-iant]]'' (N.), ''[[-id]]'', ''[[-idell]]'', ''[[-idi]]'', ''[[-idig]]'', ''[[-idigezh]]'', ''[[-idik]]'', ''[[-ed, -ied (PL.)|-ied]]'' (PL.), ''[[-ien, -ion (PL.)|-ien]]'' (PL.), ''[[-ien, -ion (N. coll.)|-ien]]'' (N. coll.), ''[[-ienn]]'', ''[[-er, -ier (PL.)|-ier]]'' | :::''[[-a]]'', ''[[-aat]]'', ''[[-abl]]'', ''[[-ach, -aj|-ach]]'', ''[[-achoù]]'' (Hyp.), ''[[-ac'h]]'', ''[[-ad]]'' (N.), ''[[-af]]'', ''[[-ailh (Adj.)|-ailh]]'' (Adj.), ''[[-ailh (N.)|-ailh]]'' (N.), ''[[-aj]]'', ''[[-al]]'', ''[[-amant]]'', ''[[-an (Adj.)|-an]]'' (Adj.), ''[[-an (DIM)|-an]]'' (DIM), ''[[superlatif|-añ]]'' (Adj.), ''[[-añ (V.)|-añ]]'' (V.), ''[[-añs]]'', ''[[-ant (Adj.)|-ant]]'' (Adj.), ''[[-antez]]'', ''[[-ant, -iant|-ant]]'' (N.), ''[[-aou-]]'', ''[[-apl]]'', ''[[-ard]]'', ''[[-as]]'', ''[[-at (Adj.)|-at]]'' (Adj.), ''[[-at, -et (excl.)|-at]]'' (excl.), ''[[-at (V.)|-at]]'' (V.), ''[[-aus]]'', ''[[-ded]]'', ''[[-der]]'', ''[[-eal]]'', ''[[-ec'h]]'', ''[[-ed (N.)|-ed]]'' (N.), ''[[-ed, -ied (PL.)|-ed]]'' (PL.), ''[[-edigezh]]'', ''[[-eg]]'', ''[[-eg (langue)|-eg]]'' (langue), ''[[-eg, -og (N.A.)|-eg]]'' (N.A.), ''[[-eg (N.)|-eg]]'' (N.), ''[[-egell]]'', ''[[-eier]]'', ''[[-eiñ]]'', ''[[-ek (Adj.)|-ek]]'' (Adj.), ''[[-ek (V.)|-ek]]'' (V.), ''[[-el, -ol|-el]]'' (N.), ''[[-el (Adj.)|-el]]'' (Adj.), ''[[-el (V.)|-el]]'' (V.), ''[[-ell]]'', ''[[-ellat]]'', ''[[-en (V.)|-en]]'' (V.), ''[[-en (N. coll.)|-en]]'' (N. coll.), ''[[-enn]]'', ''[[-ent (PL.)|-ent]]'' (PL.), ''[[-entez]]'', ''[[-er, -our|-er]]'' (N.), ''[[-er, -ier (PL.)|-er]]'' (PL.), ''[[-ereah]]'', ''[[-eris]]''/''[[-eriz]]'', ''[[-et (V.)|-et]]'' (V.), ''[[-et (adj.)|-et]]'' (Adj. & participe), ''[[-at, -et (excl.)|-et]]'' (excl.), ''[[-eul]]'', ''[[-e(z) (SG.)|-e(z)]]'' (SG.), ''[[-ez (N. coll.)|-ez]]'' (N. coll.), ''[[-ez (N.F.)|-ez]]'' (N.F.), ''[[-ez (singulatif)|-ez]]'' (SG.), ''[[-ezh (N.)|-ezh]]'' (N.), ''[[-ezh (V.)|-ezh]]'' (V.), ''[[-gen]]'', ''[[-henn]]'', ''[[-hont]]'', ''[[-i (PL.)|-i]]'' (PL.), ''[[-i (N.)|-i]]'' (N.), ''[[-i, -iñ|-i]]'' (V.), ''[[-iad]]'', ''[[-iañs]]'', ''[[-iant]]'' (N.), ''[[-id]]'', ''[[-idell]]'', ''[[-idi]]'', ''[[-idig]]'', ''[[-idigezh]]'', ''[[-idik]]'', ''[[-ed, -ied (PL.)|-ied]]'' (PL.), ''[[-ien, -ion (PL.)|-ien]]'' (PL.), ''[[-ien, -ion (N. coll.)|-ien]]'' (N. coll.), ''[[-ienn]]'', ''[[-er, -ier (PL.)|-ier]]'', ''[[-iezh]]'', ''[[-ig]]'', ''[[-ig (Adj.)|-ig]]'' (Adj.), ''[[-igell]]'', ''[[-ijenn]]'', ''[[-ik]]'', ''[[-ikell]]'', ''[[-il]]'', ''[[-ilh]]'', ''[[-i, -iñ|-iñ]]'' (V.), ''[[-in (N.)|-in]]'' (N.), ''[[-inti]]'', ''[[-ien, -ion (PL.)|-ion]]'' (PL.), ''[[-ien, -ion (N. coll.)|-ion]]'' (N. coll.), ''[[-ion (Adj.)|-ion]]'' (Adj.), ''[[-ioù]]'', ''[[-iri]]'', ''[[-ision]]'', ''[[-it]]'', ''[[-iz]]'', ''[[-iz (PL.)|-iz]]'' (PL.), ''[[-ken]]'', ''[[-lann]]'', ''[[-lec'h]]'', ''[[-mañ]]'', ''[[-nezh]]'', ''[[-ni]]'', ''[[-nil]]'', ''[[-o]]'', ''[[-oc'h]]'', ''[[-od]]'', ''[[-og]]'' (N.),''[[-eg, -og (N.A.)|-og]]'' (N.A.), ''[[-ok]]'', ''[[-el, -ol|-ol]]'' (N.), ''[[-on (N.)|-on]]'' (N.), ''[[-on (PL.)|-on]]'' (PL.), ''[[-oni]]'', ''[[-or]]'', ''[[-ot]]'', ''[[-où, -ioù, -aou-|-où]]'' (PL.), ''[[-aou-, -où (N.)|-où]]'' (N.), ''[[-oud]]'', ''[[-our]]'', ''[[-er, -our|-our]]'' (A.), ''[[-or, -our|-our]]'' (N.), ''[[-ous]]'', ''[[-out]]'', ''[[-ozh]]'', ''[[-se]]'', ''[[-ter]]'', ''[[-ubl, -upl]]'', ''[[-ur]]'', ''[[-us]]'', ''[[-uz]]'', ''[[-va]]'', ''[[-van]]'', ''[[-vet]]'', ''[[-vezh]]'' | ||
Version du 29 mai 2018 à 11:14
Les suffixes sont des morphèmes qui servent à la dérivation morphologique.
Les suffixes, comme tous les affixes, sont des morphèmes liés, car ils ne sont pas indépendants. Les suffixes se distinguent des préfixes en ce qu'ils apparaissent après leur racine.
Inventaire des suffixes
Les principaux suffixes en breton sont:
- -a, -aat, -abl, -ach, -achoù (Hyp.), -ac'h, -ad (N.), -af, -ailh (Adj.), -ailh (N.), -aj, -al, -amant, -an (Adj.), -an (DIM), -añ (Adj.), -añ (V.), -añs, -ant (Adj.), -antez, -ant (N.), -aou-, -apl, -ard, -as, -at (Adj.), -at (excl.), -at (V.), -aus, -ded, -der, -eal, -ec'h, -ed (N.), -ed (PL.), -edigezh, -eg, -eg (langue), -eg (N.A.), -eg (N.), -egell, -eier, -eiñ, -ek (Adj.), -ek (V.), -el (N.), -el (Adj.), -el (V.), -ell, -ellat, -en (V.), -en (N. coll.), -enn, -ent (PL.), -entez, -er (N.), -er (PL.), -ereah, -eris/-eriz, -et (V.), -et (Adj. & participe), -et (excl.), -eul, -e(z) (SG.), -ez (N. coll.), -ez (N.F.), -ez (SG.), -ezh (N.), -ezh (V.), -gen, -henn, -hont, -i (PL.), -i (N.), -i (V.), -iad, -iañs, -iant (N.), -id, -idell, -idi, -idig, -idigezh, -idik, -ied (PL.), -ien (PL.), -ien (N. coll.), -ienn, -ier, -iezh, -ig, -ig (Adj.), -igell, -ijenn, -ik, -ikell, -il, -ilh, -iñ (V.), -in (N.), -inti, -ion (PL.), -ion (N. coll.), -ion (Adj.), -ioù, -iri, -ision, -it, -iz, -iz (PL.), -ken, -lann, -lec'h, -mañ, -nezh, -ni, -nil, -o, -oc'h, -od, -og (N.),-og (N.A.), -ok, -ol (N.), -on (N.), -on (PL.), -oni, -or, -ot, -où (PL.), -où (N.), -oud, -our, -our (A.), -our (N.), -ous, -out, -ozh, -se, -ter, -ubl, -upl, -ur, -us, -uz, -va, -van, -vet, -vezh
classes de suffixes
- les marqueurs de noms abstraits: -ded/-ted; -der; -edigezh/-idigezh; -ians; -egezh; -entez; -erezh; -ezh; -iezh; -iz; -oni; -oniezh; -ourezh; -vezh
- les marqueurs adjectivaux -ek; -el et son nominalisateur -elezh; -idik; -us...
- le marqueur des nombres ordinaux: -vet;
- le comparatif de supériorité -oc'h et le superlatif -añ,
- les marqueurs d'agent: -ad/-iz; -er; -oniour; -our;
- la marque de genre féminin -ez
- les diminutifs -ig/-igan ou -ik; ou -ell
- les suffixes simples de l'infinitif, les suffixes verbaux -a/-aoua/-eta et -aat
- les morphèmes de nombre: le singulatif -enn; le marqueur d'ensemble et de quantité -eg; les marqueurs du pluriel -ezed, -idi, -ien...
- les marqueurs hypocoristiques -où, -ig, -igoù
les suffixes flexionnels comme les désinences verbales, les pronoms incorporés ou les marques de pluriel
Endocentricité, exocentricité
Certains suffixes sont endocentriques et ne changent pas la catégorie syntaxique de leur base. D'autres suffixes sont exocentriques et changent la catégorie syntaxique de leur base.
A ne pas confondre
mots composés
Un suffixe ne doit pas être confondu avec la seconde partie d'un mot composé. Un suffixe est un morphème lié: il n'existe pas en isolation.
finales de mots
Une finale de mot n'est pas forcément un suffixe. Une finale de mot peut être la racine elle-même, un suffixe dérivaltionnel ou flexionnel, ou encore plusieurs suffixes les uns après les autres. Les suffixes fournissent des syllabes qui comptent pour l'accentuation de mot, qui est située relativement à la fin de mot.
- les finales composées de plusieurs suffixes sont:
- -achenn, -achoù, -adek, -adeg, -adegezh, -adel, -adelezh, -adell, -adenn, -adez, -adezed, -adig, -adoù, -adur, -adurioù, -adurezh, -adurus, -adus, -adusted, -aer, -aikañ, -ailhez, -ailhoù, -antiz, -aoua, -aouad, -aoueg, -aouenn, -aouer, -aouezh, -aouig, -aouiñ, -aour, -ardenn, -asenn, -ata, -choù, -edeg, -edig, -edik, -edelezh, -edenn, -edigoù, -egez, -egezed, -egezh, -egi, -elezh, -elod, -ennad, -ennañ, -ennat, -eneg, -enenn, -ennig, -ennigoù, -enniñ, -ennoù, -enti, -ereah, -erell, -erez, -erezh, -eri, -erien, -erion, -eta, -etaer, -euri, -ezad, -ezed, -ezioù, -ezon, -iadez, -idant, -iennadoù, -iennoù, -ijennad, -itaj, -ierigoù, -igan, -igellat, -igenn, -igezh, -igoù, -ikañ, -ikat, -ikez, -inier, -isañ, -izien, -izion, -odenn, -ogez, -onad, -oneg, -onell, -onenn, -ionez, -oniañ, -oniezh, -oniour, -onsi, -orell, -orenn, -oùachoù, -oùajoù, -oùier, -oùigoù, -ouioù, -ourach, -ourez, -ourezh, -ouri, -ourien, -ourion, -ouriezh, -ouzenn, -ouzi, -urezh, -usted, -vedenn, -vezhiad, -vezhiadenn, -vezhienn
Terminologie
Le terme de suffixe peut être traduit en breton par raganv lost-ger.
Le terme de finale se trouve en breton traduit par dibenn-gêr, dilostger, gourfenn.
Press (1986:233) traduit dilostger par l'anglais suffix.
Bibliographie
- Gros, Jules. 1974. Le trésor du breton parlé III. Le style populaire (Éléments de stylistique trégorroise), Barr-Heol, Lannion: Giraudon, 341-368.
horizons comparatifs
- Awbery, G. M. 2009. 'Pluralization in Welsh, and the Need for Phonologically Null Suffixes', Journal of Celtic Linguistics 13:1, University of Wales Press, 1-20.