Différences entre les versions de « M-L. B. (04/2016) »

De Arbres
Ligne 204 : Ligne 204 :


usage indépendant de ''gwall''.
usage indépendant de ''gwall''.
{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
| (1) || ne vez ket implijet gwall.     
| (1) || ne vez ket implijet gwall.     
Ligne 211 : Ligne 212 :
| ||colspan="4" | 'il n'est pas beaucoup utilisé.' ||||||''Plougerneau'', M-L. B. (04/2016)
| ||colspan="4" | 'il n'est pas beaucoup utilisé.' ||||||''Plougerneau'', M-L. B. (04/2016)
|}
|}


=== 5. Emplois existentiels avec prédication habituelle ===
=== 5. Emplois existentiels avec prédication habituelle ===

Version du 7 avril 2016 à 14:51

Cette élicitation est opérée à la demande de Patricia Cabredo-Hofherr, (Paris VIII, CNRS).


La séance se passe au domicile de la locutrice à Plougerneau, en deux séances entrecoupées d'une pause au jardin.

Les phrases de contexte ont été présentées en breton, dans la variété établie la veille par H. Gaudart, en lui demandant de les corriger pour les calibrer à son dialecte.

Ce choix méthodologique a posé des problèmes car M-L. B. a peu de flexibilité dialectale et un accès malaisé à l'écrit. Un autre problème s'y est rajouté, qui provient du vouvoiement dans les consignes. Ces phrases de contexte sont adressées au locuteur qui doit ensuite répondre à la question. Ce système a été une source de confusion tout le long de la séance. Le cas échéant, des traductions en français ont été fournies à l'oral. La locutrice déclare explicitement au début de la séance qu'il lui est plus aisé de donner la phrase en breton si le contexte lui est donné en français. Le système des contextes en breton a été cependant gardé au maximum lors de l'élicitation pour tester la comparabilité des variétés de breton de Scaër et Plougerneau pour une locutrice monolingue dans la variété de Plougerneau.


1. Impersonnels existentiels ancrés

(ancrés à un point spécifique dans l’espace et dans le temps)


1.1

Contexte: Vous êtes chez des amis. Vous entendez quelqu'un arriver.

Istor: 'Barzh ti mignoned emaoc'h. Klevout a reoc'h unan bennak oc'h en en gaout.


(1) Unan mennak 'zo o lopaat war an nor. Kea da welet piou eo.
un quelconque est à frapper sur la porte. va pour voir qui est
'On frappe à la porte (. Va voir qui c'est).' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(1) Emeur o lopaat war an nor.
est.IMP à frapper sur la porte.
'On frappe à la porte.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(* degouezhout)

1.2.

Contexte: Vous êtes dans le jardin. Vous sentez l'odeur d'un barbecue. Vous dites à votre ami:

Istor: Er jardrin emaoc'h. C'hwezh ar barbecue 'zo e-kichen. Lavar d'ho mignon:


(1) E-kichen ez eus barbecue.
à-côté est barbecue
'Ils font un barbecue à côté.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(1) E ti an amezeien ez eus (/* zo) barbecue.
dans maison le voisins R est (/* est barbecue
'Ils font un barbecue à côté.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(1) Oc'h ober barbecue emaint e-kichen.
à faire barbecue sont à-côté
'Ils font un barbecue à côté.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(1) Oc'h ober barbecue emeur e-kichen.
à faire barbecue est.IMP à-côté
'On fait un barbecue à côté.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

2. Impersonnels existentiels vagues

(l’événement a eu lieu à un moment dans le passé)


2.1

Contexte: Vous rentrez d’un long voyage et vous vous rendez compte que votre maison a été cambriolée:

Istor: C'hwi zo deuet endro d'ar gear war-lerc'h ur veaj hir. Gwelet ho peus ez eus bet tud en ti.


(1) Laerichoù 'zo bet en ti.
vols est été dans.le maison
'J'ai été cambriolée.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(1) Laeret oun bet.
volé suis été
'On m'a volée!' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


2.2.

Contexte : Vous sortez de chez vous pour aller au bourg en vélo. Votre vélo n’est plus là:

Istor: Mont a reoc'h er-maez deus an ti da glask ho pelo da vont d'ar bourk. N'emañ ket amañ ken. N'emañ ket ken ahe.


(1) Unan bennak a neus laeret anezha.
un quelconque R a volé P.lui
'On m'a pris mon vélo.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


3. Évidentiel indirect

(l’événement est inféré à partir d’indications indirectes – visuelles en premier lieu)


3.1

Contexte : Sherlock Holmes entre dans une vieille maison et observe des morceaux de bois brulé.

Istor: Barzh un ti kozh eo eat Sherlock Holmes, hag a sell mat ouzh tammoù koad devet.


(1) Devet ez eus koad 'barzh an ti-mañ.
brûlé R est bois dans le maison-ci
'On a brûlé du bois ici.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


3.2

Contexte : Sherlock Holmes entre dans une vieille maison et sent une odeur de bois brulé.

Istor: Barzh un ti kozh eo eat Sherlock Holmes, hag e sant c'hwezh ar c'hoad devet.


(1) Amañ ez eus devet koad.
ici R est brûlé bois
'On a brûlé du bois ici.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(* klevout pour sentir)

3.3.

Contexte: Vous sentez la terre trembler sous le bâtiment dans lequel vous vous trouvez. Vous vous rappelez avoir vu ce matin des travaux dans la rue.

Istor: C'hwi gav deoc'h an douar 'zo o krenañ dinian an ti el lec'h ma maoc'h. Sonj 'peus bezañ gwelet er mintin e oa labourioù e stread.


(1) O labourat emaint en traoñ.
à travailler sont dans bas
'Il y a les travaux en bas / on travaille en bas.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

4. Avec prédicats à sujet pluriel

Contexte : Imaginez un jeu d’échecs géant dans un parc public. D’habitude les pièces sont soigneusement rangées. Or en ce moment, les pièces sont un peu partout, sur l’échiquier et à côté. Deux amis passent à côté et disent:

Istor: Choujal a reoc'h eur c'hoari echek bras er park, ha ne vez ket implijet gwall alies. It beha mat e vez renket pep tra propik, met hirio e vez kavet an tammoù lesket forzh peleac'h, war ar c'hoari hag e-kichen. Daou vignon a zo o paseal e-kichen, hag e lavaront:


(1) Amañ ez eus c'hoariet gant an echedoù... hag o deus ket renket nentra.
ici R est joué avec le échecs et 3PL a pas rangé rien
'On a joué aux échecs ici.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


usage indépendant de gwall.

(1) ne vez ket implijet gwall.
ne est pas employé beaucoup
'il n'est pas beaucoup utilisé.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

5. Emplois existentiels avec prédication habituelle

5.1

Contexte: Le quartier est dangereux.

Istor: Danjerus eo ar c'harter.

(1) Alies e vez beloioù dispariset.
souvent R est vélos disparus
'Il y a souvent des vols de bicyclette ici.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(1) Amañ e vez laeret alies ar veloioù.
ici R est volé souvent le vélos
'On vole souvent les vélos par ici.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


5.2

Contexte : Quand j'étais petite, chez nous il y avait un parc où on jouait au football (il était joué...).

Istor: Pa oan bihan e ioa er bourk ur park, lec'h ma veze c'hoariet foutball.

(1) Da c'houde mer'nn e vehe c'hoariet foutball met va mamm ne leske ket ac'hanon da vont/c'hoari.
à1 après midi R était joué football mais mon mère ne laissait pas P.moi de1 aller/jouer
'On y jouait au football les après-midis, mais ma mère ne me laissait pas jouer.'
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


La forme impersonnelle en -er, proposée, est rejetée.

* Da c'houde mer'nn e veher o c'hoari foutball met va mamm ne leske ket ac'hanon da vont.


(* Prezeg a ran, 'Je parle')


6. Lectures corporatives / collectives existentielles

6.1.

Contexte : Trois vieux hommes sont attablés au café. Ils ne sont pas vraiment intéressés par la politique et ne savent même pas vraiment comment fonctionne le gouvernement. L’un d’eux lit la une d'un journal annoncant une augmentation d’impôts :

Istor: Tri baotr kozh azezet e-barzh un asteleuri. N'int ket gwall intereset gant ar bolitikerezh, ha ne ouzont ket memes peseurt mod e tro ar gouarnamant. Unan diouto a lenn skrivet bras war ur journal bennak eo kereat ar foucher:

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Adarre o deus kereat ar foucher!

'Ils ont encore augmenté les impôts!'


(* tri faotr, * un davarn, * ar c'hresk)


6.2. Lectures corporatives / collectives génériques

Contexte: Vous rencontrez une nouvelle voisine. Elle vous pose des questions sur le service de la poste.

Istor: C'hwi 'zo nin gavet gant un amezogez nevez. Goulenn a ra ganoc'h diwar-benn ar servij lizhiri:


(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Amañ ar fakteur a base da seizh eur dach ar mintin.

'Ici ils distribuent le courrier à 7h.'


17h: da bemp eur ar an noz

(* a c'houl)


7. Locatifs universels, sans implication d’obligation

[i.e. régularité observée]

7.1.

Contexte : Il y a des gens qui ont des coutumes étranges. Par exemple,


Istor: Tud zo hag a zebr traoù drol. Lakomp:

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Er Frañs, an dud a zreb melfed.

En France, ils mangent des escargots.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Er Frañs, an dud a zreb melfed.

Er Frañs e vez drebet melfed.

'En France, on mange des escargots.'


7.2

Contexte : Votre ami se plaint que son travail commence à 8 heures.

Istor: Hoc'h kamalad a vez atav o klemm ablamour e koumañs e labour da 8e hanter.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

E lec'h all e komansont da eizh eur.

Ailleurs, ils commencent à huit heures.


(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Hennezh a zo tav o klemm.

Lui il se plaint.


7.3. Locatif universel en contexte épisodique

Contexte : Vous venez de rentrer de Chine, et vous expliquez les traditions différentes qu'il y a là-bas. Vous expliquez qu'en Bretagne, le premier de l'an c'est le premier janvier, alors que c'est un autre jour en Chine.

Istor: Emaoc'h oc'h en en gaout deus bro Chin, hag o tisplegañ an doareoù kozh disevel da heno. Anmañ e Breizh, an dewezh kentañ ar bloazh a zo an derwezh kentañ da miz genver. E Chin n'eo ket memes poent.


(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

E Chin, ar gouel penn kentañ ar bloaz a ioa ar zuzun paset.

'En Chine, on a célébré le premier de l'an la semaine dernière.'


(* o paouez..., * lidañ, kalanna est le nom non de la fete, mais des étrennes)


8. Lectures universelles sans modaux

8.1

Contexte: Le ministre est arrivé en retard, et en plus... il semblait avoir bu.

Ar ministr kentañ a zo nin gavet re ziwehat, hag ozhpenn war ar marc'had...

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)
an dud o deus gwelet oa meho.

...on pouvait voir qu'il était saoul.

Ar ministr kentañ a zo nin gavet re ziwehat, hag ozhpenn war ar marc'had ...

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

e veze gwelet oa meho.

Ar ministr kentañ a zo nin gavet re ziwehat, hag ozhpenn war ar marc'had....

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)
gwelet e veze oa meho.


(* dale)


8.2

Contexte: Vous êtes à Cuba, dans une rhumerie. Vous demandez au guide de quoi est fait le rhum, et le guide vous répond:

Istor: E Kuba emaoc'h, e-barzh un uzin a ra rhum. Goulenn a reoc'h gant petra e vez great ar rhum, hag ar guid a respont deoc'h:

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ar rhum a vez great gant du sucre de canne.

On fait le rhum avec du sucre de canne


9. Verbes de parole/ opinion

9.1

Contexte: Bobby Fisher était un des meilleurs joueurs d’échecs, même si on disait (dans le bourg) qu'il était alcoolique.

Istor: Bobby Fisher, an dud a lavare e oa alkolik, ha koulskoude oa ar gwellañ c'hoarier echek.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Er bourk, an dud a lavare e oa alkolik.


michtra = memestra


9.2

Contexte: Mes amis veulent savoir si j'irai me promener avec eux le lendemain.

Istor: Va c'hamaladezed o deus c'hoant gouzout ma 'z'in da bourmen ganto warc'hozh.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Lavaret o deus e veho brao an amzer warc'hoazh.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Lavaret o deus an amzer a veho brao warc'hoazh.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Lavaret o deus warc'hoazh e veho an amzer brao.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Lavaret o deus brao e veho an amzer warc'hoazh.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

War ar journal eo skrivet e veho brao an amzer warc'hoazh.

'Ils ont dit dans le journal qu'il ferait beau.'


10. Universel non-restreint

(pas de locatif, pas de groupe particulier visé)

10.1

Contexte: Il y a quelqu'un qui ne sait pas encore s'il ira à l'étranger pendant un an ou pas.

Istor: Unan ne hoar ket c'hoazh ma zeio ma ne zeio ket d'an etranjer pad bloazh.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

N'eus nemet ur vuhez!

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ne vevomp nemet ur vuhez!

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ne vever nemet ur vuhez!

On ne vit qu'une fois!


N'eus (*ket) nemet ur vuhez!

Ne vevomp (*ket) nemet ur vuhez!


10.2

Après une fête bien arrosée, les gens décident qu'il ne serait pas sage de conduire, et ils décident de rester dormir où ils sont.

D'ar gouel ez eus bet maread a voeson, hag an dud o deus choujet nompas kondui da vont d'ar gear, hag e chomint da gousket war al leac'h.

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ne rankchomp ket kondui pa vezomp meho.

On ne devrait pas boire et conduire en même temps.


(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ne rankchomp ket evañ ha kondui esambles.

'On ne devrait pas boire en conduisant.'


(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Den ne defe evañ alkol ablamour e rankont kondui da vont d'ar gear.

Personne ne devrait boire et conduire en même temps.


(1) Nag a voeson ez eus evet!
que de<up>1 boisson R est bu
'On a bu beaucoup!' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


10.3

Contexte: Une mère comprend que son fils lui a raconté des carabistouilles pendant un moment, en prétendant être à l'école alors qu'il n'y était pas. Quand le fils rentre, la mère dit, comme pour elle-même mais assez fort pour qu'il entende:


(1) N'eo ket brao kountañ geier d'ur vamm!
ne'est pas beau conter mensonges à'un1 maman
'On ne devrait jamais mentir à sa maman!' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


* Ne ranker ket gwalc'hiñ amañ!

On ne doit pas laver ici!


10.4.

(1) An dud o deus ezhomm dour evit chom beo.
le gens 3PL a besoin eau pour rester vivant
'On a besoin d'eau pour survivre.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


11. Conditionnels

11.1

(1) Petra nin gav ma evomp leazh tarzhet?
quoi se1 trouve si buvons lait explosé
'Qu'est-ce qui arrive si on boit du lait tourné ?' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

11.2

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Pa lammomp en un toull dour ez omp glepet.

Si on saute dans une piscine, on est mouillé


11.3

(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ma respontomp fall omp taolet a-gostez, ne c'hoariomp ket ken.

'Si on donne une mauvaise réponse, on est éliminé.'

* Ma responteur fall ez eur taolet a-gostez, ne c'hoarier ket ken.


(1)
Plougerneau, M-L. B. (04/2016)

Ma respontan fall ez oun taolet a-gostez, ne c'hoarian ket ken.

'Si je donne une mauvaise réponse, je suis éliminée.'


11.4

(1) Pa hon eus ur friad, e rankomp evañ ur banne gwin tomm.
quand 1PL a un rhume R doit boire un verrée vin chaud
'Quand on a un rhume, on doit boire un verre de vin chaud.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


(2) Pa an dud o deus ur friad, eo mat evañ ur banne gwin tomm.
quand le gens 3PL ont un rhume est bon (PRO) boire un verrée vin chaud
'Quand on a un rhume, on doit boire un verre de vin chaud.' Plougerneau, M-L. B. (04/2016)


* Pa ur friad o deus an dud, eo mat evañ ur banne gwin tomm.


Remerciements

Merci à M-L. B. pour son accueil chaleureux.