Différences entre les versions de « Hag a »

De Arbres
Ligne 22 : Ligne 22 :
==== le ''a'', rannig ou pas? ====
==== le ''a'', rannig ou pas? ====


''Hag a'' semble à première vue être décomposable en le complémenteur ''[[C.ha(g)|ha(g)]]'' suivi du [[R|rannig]] ''a'', car ce ''a'' n'est pas prononcé dans les environnements exacts où le rannig disparait indépendamment, comme dans une partie du paradigme du verbe ''[[kaout]]'' 'avoir'.
''Hag a'' semble à première vue être composé du [[R|rannig]] ''a'', car ce ''a'' n'est pas prononcé dans les environnements exacts où le rannig disparait indépendamment, comme dans une partie du paradigme du verbe ''[[kaout]]'' 'avoir'.




Ligne 63 : Ligne 63 :
Miossec utilise consistamment ''hag a ne'' pour la relativisation d'un indéfini, comme par exemple dans [[Miossec (1994)]]:
Miossec utilise consistamment ''hag a ne'' pour la relativisation d'un indéfini, comme par exemple dans [[Miossec (1994)]]:


* ''meur a hini hag a ne hell ket mired da glask konta kaoziou.'', p.27  
* ''meur a hini '''hag a ne''' hell ket mired da glask konta kaoziou.'', p.27  
* ''Med sevel a reas buan ennañ eur c'hoant braz iskiz '''hag a ne''' laoskas ket tamm repoz ebed ken gand e spered'', p.62
* ''Med sevel a reas buan ennañ eur c'hoant braz iskiz '''hag a ne''' laoskas ket tamm repoz ebed ken gand e spered'', p.62
* ''Eul labour skuizuz, evid daou baotr '''hag a ne''' blij ket kalz dezo en em skuiza evid an Almanted.'', p.77
* ''Eul labour skuizuz, evid daou baotr '''hag a ne''' blij ket kalz dezo en em skuiza evid an Almanted.'', p.77
Ligne 69 : Ligne 69 :
* ''daoulagad tud '''hag a ne''' houlennint ket gwelloh eged lakaad o hraban warnañ.'', p.126
* ''daoulagad tud '''hag a ne''' houlennint ket gwelloh eged lakaad o hraban warnañ.'', p.126
* ''unan « '''hag a ne''' oa ket »,  emezo,  « war e daol kenta » '', p.138
* ''unan « '''hag a ne''' oa ket »,  emezo,  « war e daol kenta » '', p.138
* ''en eun toull-kambr hag a ne hello ket tehed dioutañ'', p.70...
* ''en eun toull-kambr '''hag a ne''' hello ket tehed dioutañ'', p.70...


== Syntaxe ==
== Syntaxe ==

Version du 16 mai 2017 à 21:04

Certaines relatives sont introduites par le complémenteur complexe hag a, lorsque l'antécédent est indéfini (1) ou lorsque la relative est non-restrictive.


(1) [ jan œzo Xɔwaduʁ aga labur mad ɛrskul ] Saint-Pol-de-Léon, Avezard-Roger (2004a:256)
Yann a zo (ur) c'hrouadur hag a labour mat er skol.
Yann R est (un)5 enfant que R1 travaille bien dans.le école
'Yann est un enfant qui travaille bien à l'école.'


Morphologie

composition

La première partie du composé, le complémenteur ha(g) est aisément reconnaissable.


le a, rannig ou pas?

Hag a semble à première vue être composé du rannig a, car ce a n'est pas prononcé dans les environnements exacts où le rannig disparait indépendamment, comme dans une partie du paradigme du verbe kaout 'avoir'.


(1) …un den kozh hag en deus graet e amzer soudard en Oriant
un homme vieux que R.3SGM a fait son temps soldat en Oriant
'... un vieil homme qui a fait son service militaire à Lorient'
Vannetais, Herrieu (1994:70)


Lorsqu'une négation est présente, on obtient normalement ha ne ou ha na (Favereau 1997:§582-3). Cependant, Miossec utilise la tournure hag a ne..., ce qui met en doute l'identité de rannig de la particule a qui ne se trouve autrement jamais au dessus de la négation ne. Dans ce dialecte au moins, il ne s'agit pas du rannig a.


(2) boestoù hag a ne vez da ober nemed lakad anezo war an tan da domma.
boîtes que prt ne1 est à1 fait seulement mettre P.eux sur le feu à1 chauffer
'... des boîtes qu'il n'y a qu'à mettre sur le feu pour réchauffer.'
Léon (Guiclan), Miossec (1981)


(3) dre ar gwenojennou diêsa, ar re hag a ne blijont na d'ar valtouterien, na d'ar zoudarded...
par le chemins difficile.le.plus le ceux que prt ne1 plaisent ni à1'le 1douaniers ni à1'le 1soldats
'par les chemins les plus escarpés, ceux qui ne plaisent ni aux douaniers, ni aux soldats...'
Léon (Guiclan), Miossec (1994:127)


Miossec utilise consistamment hag a ne pour la relativisation d'un indéfini, comme par exemple dans Miossec (1994):

  • meur a hini hag a ne hell ket mired da glask konta kaoziou., p.27
  • Med sevel a reas buan ennañ eur c'hoant braz iskiz hag a ne laoskas ket tamm repoz ebed ken gand e spered, p.62
  • Eul labour skuizuz, evid daou baotr hag a ne blij ket kalz dezo en em skuiza evid an Almanted., p.77
  • Ar re a zo, a zo koz kenañ, ar beurvrasa anezo, gwez-fao ha gwez-pin, re hag a ne zav ket a vrouskoad war o chosou., p.100
  • daoulagad tud hag a ne houlennint ket gwelloh eged lakaad o hraban warnañ., p.126
  • unan « hag a ne oa ket », emezo, « war e daol kenta » , p.138
  • en eun toull-kambr hag a ne hello ket tehed dioutañ, p.70...

Syntaxe

Il existe différentes hypothèses quant à l'élément déclencheur du complémenteur hag a.

définitude de l'antécédent

Selon Kervella (1995:§808) la définitude du syntagme nominal influe sur la forme de sa modification par une relative: un antécédent indéfini déclencherait la forme hag a.


variation dialectale

Selon Favereau (1997:§580), la règle d'association des antécédents indéfinis et du complémenteur ha(g) s'applique en breton du Poher et du pays Pourlet.


(1) Setu aze balan glaz hag a zev ar re-ze, klev, a zo briz sec'h.
voici ici genêt vert que1 brûle le ceux-ci écoute R est moitié-sec
'celui-là, sais-tu, est à moitié sec.'
Trégorrois, Gros (1970b: 'briz')


On en trouve des exemples en haut-cornouaillais à Lanvénégen (Evenou 1987), en bas-vannetais (Nicolas 2005)...


Cependant, on trouve aussi des contre-exemples.


hag a avec un antécédent défini

On trouve hag a dans la relativisation d'un objet ou d'un sujet défini.


(1) Ar marc'hadour roñseed, hag a oar e vicher koulskoude, a chomas berr da laerezh anezhañ.
le march.and chevaux C R sait son1 métier cependant R resta court pour voler P.lui
'Le marchand de chevaux, qui connait pourtant son métier, n'a pu le voler.'
Press (1986:208), citant Trépos (1974:121)


(2) Ne jom anezi nemed he hloh Maria Pia hag a heller gweled _ (...).
ne reste de.elle seulement sa cloche Maria Pia C R peut.IMP voir
'Il ne reste d'elle que sa cloche Maria Pia que l'on peut voir.'
Léonard, Seite (1998:50)
antécédent indéfini sans hag
(1) [ jãn zo 'bygœl a labuʁa 'mat baʁ skol ] Duault, Avezard-Roger (2004a:248)
Yann 'zo (ur) bugel a laboura mat e-barzh ar skol.
Yann est (un) enfant R1 travaille bien dans.le école
'Yann est un enfant qui travaille bien à l'école.'


(2) unan ha oa botoù gantañ
un C R était chaussures avec.lui
'quelqu'un qui portait des chaussures.'
Haute-cornouaille (Lanvénégen), Evenou (1989)
cité dans Favereau (1997:§580)


(3) ur blaz na bade ket gwall bell.
un gout ne.R1 durait pas très1 longtemps
'un gout qui ne durait pas très longtemps' Favereau (1997:§581)


(4) [yn dɛ̃n a labura mat dyrã ən de ɥe tʃə kaɥət bərpət]
un den ha 'laboura mat durant an deiz 'vez ket kavet bepred.
un homme C R travaille bien pendant le jour est pas trouvé toujours
'On ne trouve pas toujours un homme qui travaille bien toute la journée.'
Vannetais (Kistinid), Nicolas (2005:50)
antécédent indéfini avec a

On trouve aussi des antécédents indéfinis avec un rannig seul (ur c'hi a beg, 'un chien qui mord', Trépos, cité par Favereau 1997:576).


Châtelier (2016:) note ainsi que hag n'apparaît pas comme complémenteur dans les relatives chez le haut-vannnetais Marion, même pour la relativisation d'un indéfini.

  • En diaul n'eèllehai quet quemér un dra e zou de Zoué.
Le diable ne pourrait pas prendre une chose qui est à Dieu., Haut-vannetais (fin XVIII°), EOVD.

restrictivité de la relative

Selon Seite (1975:97), "quand la proposition est explicative, c'est à dire non-nécessaire au sens, a est souvent précédé de hag". Le complémenteur ha(g) a serait donc dédié aux relatives non-restrictives. Il donne:


(1) An dén-se, hag a labour ken mad, a zo kenderv din.
le homme-ci C R travaille si bien R est cousin à.moi
'Cet homme qui travaille si bien est mon cousin.' Léon, Seite (1975:97)


Cependant, on trouve aussi des contre-exemples à cette généralisation.


(2) An dimeziñ ne c'hell bezañ graet etre daou zen [ hag a vev fall an eil gant egile ].
le marier ne1 peut être fait entre 21 humain C R1 vit mauvais le second avec egile
'Le mariage ne peut se faire entre deux personnes qui vivent mal ensemble.'
Jezegou (1936:195), cité dans Menard (1995:§ amourouz)