Différences entre les versions de « Gwech »
(→sandhi) |
|||
Ligne 3 : | Ligne 3 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
| (1) || Chiou ||'zo bet galvet || an nin ||c'hwec'h || '''gwech''' ||gant 'n arme. | |(1)|| Chiou ||'zo bet || galvet || an nin ||c'hwec'h || '''gwech''' ||gant 'n arme. | ||
|- | |- | ||
| || [[hiriv|aujourd'hui]] ||[[zo|est]] [[bet|été]] [[gervel|appelé]] ||[[IMP]] || [[numéraux cardinaux|six]] || fois || [[gant|avec]] [[art|le]] armée | ||| [[hiriv|aujourd'hui]] ||[[zo|est]] [[bet|été]] || [[gervel|appelé]] ||[[IMP]] || [[numéraux cardinaux|six]] || fois || [[gant|avec]] [[art|le]] armée | ||
|- | |- | ||
| ||colspan=" | |||colspan="10" | 'Aujourd'hui, on a été appelé six fois par l'armée.' | ||
|- | |||
|||||||colspan="10" |''Scaër/Bannalec'', [[H. Gaudart (04/2016b)]] | |||
|} | |} | ||
Ligne 19 : | Ligne 21 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
| (2) ||<font color=green>/ispɛn||<font color=green> vi ||<font color=green>o '''viš''' ||<font color=green>møz evəd ||<font color=green> ̆jɥin ̆jɥɛn/ </font color=green>||||||''Poher (Carhaix)'', [[Timm (1989)|Timm (1989]]:367) | |(2)||<font color=green>/ispɛn||<font color=green> vi ||<font color=green>o '''viš''' ||<font color=green>møz evəd ||<font color=green> ̆jɥin ̆jɥɛn/ </font color=green>||||||''Poher (Carhaix)'', [[Timm (1989)|Timm (1989]]:367) | ||
|- | |- | ||
| || Ouzhpenn ||evit ||ur wech || meus evet|| gwin gwenn. | ||| Ouzhpenn ||evit ||ur wech || meus evet|| gwin gwenn. | ||
|- | |- | ||
| ||[[ouzhpenn|plus]]|| [[evit|que]] ||[[art|un]] <sup>[[1]]</sup>fois || [[kaout|ai]] [[evañ|bu]] || [[gwin|vin]] [[gwenn|blanc]] | |||[[ouzhpenn|plus]]|| [[evit|que]] ||[[art|un]] <sup>[[1]]</sup>fois || [[kaout|ai]] [[evañ|bu]] || [[gwin|vin]] [[gwenn|blanc]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="10" | 'J'ai bu plus d'une fois du vin blanc.' | ||
|} | |} | ||
Ligne 35 : | Ligne 37 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
| (3) || Mont a ra || da vit ||ur '''wechad''' || dour. | |(3)|| Mont || a ra || da vit ||ur '''wechad''' || dour. | ||
|- | |- | ||
| || [[mont|aller]] [[R]]<sup>[[1]]</sup> [[ober|fait]] || [[davit|pour]] ||[[art|un]] fois.[[-ad|contenu]] || [[dour|eau]] | ||| [[mont|aller]] || [[R]]<sup>[[1]]</sup> [[ober|fait]] || [[davit|pour]] ||[[art|un]] fois.[[-ad|contenu]] || [[dour|eau]] | ||
|- | |- | ||
||| colspan=" | ||| colspan="10" | 'Il va chercher une bonne quantité d'eau.' | ||
|- | |||
|||||||colspan="10" |''Cornouaillais de l'est intérieur'', [[Martin (1929)|Martin (1929]]:180) | |||
|} | |} | ||
Ligne 52 : | Ligne 56 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
| (4) || Hendall || ni || welem ket || den 'bet ||'''gwech ebet''' || ba n'amziriou-se. | |(4)|| Hendall || ni || welem ket || den 'bet ||'''gwech ebet''' || ba n'amziriou-se. | ||
|- | |- | ||
| || [[a-hent-all|autrement]] ||[[pfi|nous]] ([[ne]])<sup>[[1]]</sup>|| [[gwelout|voyions]] [[ket|pas]] || [[den|homme]] [[ebet|aucun]]|| [[gwech ebet|fois aucun]] ||[[e-barzh|dans]] [[art|le]] temp[[-ioù|s]]-[[DEM|ci]] | ||| [[a-hent-all|autrement]] ||[[pfi|nous]] ([[ne]])<sup>[[1]]</sup>|| [[gwelout|voyions]] [[ket|pas]] || [[den|homme]] [[ebet|aucun]]|| [[gwech ebet|fois aucun]] ||[[e-barzh|dans]] [[art|le]] temp[[-ioù|s]]-[[DEM|ci]] | ||
|- | |- | ||
| || colspan=" | ||| colspan="10" | 'Autrement, nous ne voyions jamais personne en ce temps-là.' | ||
|- | |- | ||
| |||||||| colspan=" | ||||||||| colspan="10" | ''Cornouaillais (Saint-Yvi)'', German (2007[[German (2007:172-173)|:172-173)]] | ||
|} | |} | ||
Ligne 76 : | Ligne 80 : | ||
|||||||colspan="10" |''Léon (Bodilis)'', [[Ar Floc'h (1985)| Ar Floc'h (1985]]:66) | |||||||colspan="10" |''Léon (Bodilis)'', [[Ar Floc'h (1985)| Ar Floc'h (1985]]:66) | ||
|- | |- | ||
|(5)|| Pe'''t gw'''ech ha pe'''t gw'''ech all [...]|| n’em eus-me ket ||kemeret binvioù ||va amezeien... | |(5)|| Pe'''t gw'''ech || ha || pe'''t gw'''ech all [...]|| n’em eus-me ket ||kemeret || binvioù ||va amezeien... | ||
|- | |- | ||
| || [[pet|combien]] fois [[&|et]] [[pet|combien]] fois [[all|autre]]|| [[ne]]<sup>[[1]]</sup>’1SG [[kaout|a]] [[ket|pas]] || [[kemer|pris]] | | || [[pet|combien]] fois || [[&|et]] || [[pet|combien]] fois [[all|autre]]|| [[ne]]<sup>[[1]]</sup>’1SG [[kaout|a]] [[ket|pas]] || [[kemer|pris]] || [[benveg|outil]].[[-ioù (PL.)|s]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> [[amezeg|voisin]].[[-ien (PL.)|s]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan="10" |'Combien de fois, quand j’étais à la caserne, | |||colspan="10" |'Combien de fois, quand j’étais à la caserne, n’ai-je pas pris les outils de mes voisins.' | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
| (6)|| De'''g gw'''ech || om bet amañ || diouz || ez oh bet du-mañ. | |(6)|| De'''g || gw'''ech || om || bet amañ || diouz || ez oh || bet du-mañ. | ||
|- | |- | ||
| || [[numéraux cardinaux|dix]] fois ||[[COP|sommes]] [[bet|été]] [[ads|ici]] || [[diouzh|selon]] || [[R]]<sup>[[+C]]</sup> [[COP|êtes]] [[bet|été]] [[du-mañ|chez.moi]] | ||| [[numéraux cardinaux|dix]] || fois ||[[COP|sommes]] |- [[bet|été]] [[ads|ici]] || [[diouzh|selon]] || [[R]]<sup>[[+C]]</sup> [[COP|êtes]] || [[bet|été]] [[du-mañ|chez.moi]] | ||
|- | |- | ||
| || colspan=" | ||| colspan="10" | 'Nous avons été dix fois ici pour une fois où vous avez été chez nous.' | ||
|- | |- | ||
| || ||||colspan=" | |||||||colspan="10" | ''Trégorrois'', [[Gros (1970)|Gros (1970]]:chap.II) | ||
|} | |} | ||
== Syntaxe == | == Syntaxe == |
Version du 16 juillet 2021 à 12:45
Le nom gwech signifie 'fois'.
(1) | Chiou | 'zo bet | galvet | an nin | c'hwec'h | gwech | gant 'n arme. | |||||
aujourd'hui | est été | appelé | IMP | six | fois | avec le armée | ||||||
'Aujourd'hui, on a été appelé six fois par l'armée.' | ||||||||||||
Scaër/Bannalec, H. Gaudart (04/2016b) |
Morphologie
variation dialectale
La voyelle peut être fermée.
(2) | /ispɛn | vi | o viš | møz evəd | ̆jɥin ̆jɥɛn/ | Poher (Carhaix), Timm (1989:367) | ||||
Ouzhpenn | evit | ur wech | meus evet | gwin gwenn. | ||||||
plus | que | un 1fois | ai bu | vin blanc | ||||||
'J'ai bu plus d'une fois du vin blanc.' |
dérivation
Le nom gwech entre dans des dérivations nominales classiques, comme l'ajout du suffixe -ad de contenance.
(3) | Mont | a ra | da vit | ur wechad | dour. | |||||||
aller | R1 fait | pour | un fois.contenu | eau | ||||||||
'Il va chercher une bonne quantité d'eau.' | ||||||||||||
Cornouaillais de l'est intérieur, Martin (1929:180) |
On reconnait le nom gwech dans l'adverbe gwechall, littéralement 'autrefois'.
adverbes composés
On reconnait le nom gwech dans différents adverbes aspectuels composés, comme gwech ebet 'jamais'.
(4) | Hendall | ni | welem ket | den 'bet | gwech ebet | ba n'amziriou-se. | |||||||
autrement | nous (ne)1 | voyions pas | homme aucun | fois aucun | dans le temps-ci | ||||||||
'Autrement, nous ne voyions jamais personne en ce temps-là.' | |||||||||||||
Cornouaillais (Saint-Yvi), German (2007:172-173) |
On trouve ur wech dre vare 'de temps en temps' à Plogonnec (Kergoat 1976:4).
La carte 79 du NALBB donne, pour la traduction de quelquefois, les formes variées ur wech bennak(et), gwech-ha-gwech-all, gwechadenn, gwech an amzer, a-wechoù...
sandhi
En résultat du sandhi, gwech subit un dévoisement de son initiale (> kwech).
Léon (Bodilis), Ar Floc'h (1985:66) | ||||||||||||
(5) | Pet gwech | ha | pet gwech all [...] | n’em eus-me ket | kemeret | binvioù | va amezeien... | |||||
combien fois | et | combien fois autre | ne1’1SG a pas | pris | outil.s | mon2 voisin.s | ||||||
'Combien de fois, quand j’étais à la caserne, n’ai-je pas pris les outils de mes voisins.' |
(6) | Deg | gwech | om | bet amañ | diouz | ez oh | bet du-mañ. | |||||
dix | fois | sommes |- été ici | selon | R+C êtes | été chez.moi | |||||||
'Nous avons été dix fois ici pour une fois où vous avez été chez nous.' | ||||||||||||
Trégorrois, Gros (1970:chap.II) |
Syntaxe
complémenteur gwech ha, 'tant qu'à'
En vannetais pré-moderne à Cléguérec, Thibault 1914:434) donne gwech ha monet 'en même temps que d'aller, tant que d'aller, puisque vous allez...'. Cette structure est concurrencée à travers les dialectes par kenkoulz ober 'tant qu'à faire'.
Sémantique
gueh 'coup à boire'
En vannetais, le nom gueh a l'interprétation de 'coup à boire' (Ernault 1900-1901a:243, 1901b:40, et NALBB carte 496).
A ne pas confondre
L'expression vannetaise gwech evit gwech donnée par Thibault (1914:177) à Cléguérec a pour équivalent standard gwazh evit gwazh 'de pire en pire'.
Sur la confusion entre gwech et beaj, voir Ernault (1901b:7-14).
Bibliographie
- Ernault, Émile. 1901b. 'Notes d'Etymologie', extrait des Annales de Bretagne, 96 p., texte.7-14.