Différences entre les versions de « Eur »
(Remplacement de texte — « ||U » par « || U ») |
m (Remplacement de texte — « seiz| » par « seizh| ») |
||
(41 versions intermédiaires par le même utilisateur non affichées) | |||
Ligne 3 : | Ligne 3 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(1)||Anmañ || ar c'hourrier || a vez || kavet || da || zeiz || '''eur'''. | |(1)|| Anmañ || ar || c'hourrier || a || vez || kavet || da || zeiz || '''eur'''. | ||
|- | |- | ||
||| [[Amañ|ici]]|| [[ | ||| [[Amañ|ici]] || [[an, al, ar|le]] || <sup>[[5]]</sup>courrier || [[R]]<sup>[[1]]</sup> || [[vez|est]] || [[kavout|trouv]].[[-et (Adj.)|é]] || [[da|à]]<sup>[[1]]</sup> || [[seizh|sept]] || heure | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Ici ils livrent le courrier à sept heures.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Léonard (Lesneven/Kerlouan)'', [[Y. M. (04/2016)]] | ||
|} | |} | ||
Ligne 18 : | Ligne 18 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(2)||<font color=green> /šə-ma ||<font color=green>xi xẃex '''øyr''' / </font color=green> | |(2)||<font color=green> / šə-ma ||<font color=green> xi ||<font color=green> xẃex ||<font color=green> '''øyr''' / </font color=green> | ||
|- | |- | ||
||| [[setu|voilà]]-[[ | ||| [[setu|voilà]]-[[emañ|est]] || [[pfi|elle]] || [[c'hwec'h|six]] || heure | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Voilà qu'il est six heures.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||||| colspan="15" | ''Vannetais (Groix)'', [[Ternes (1970)|Ternes (1970]]:227) | ||
|} | |} | ||
=== accentuation === | === accentuation === | ||
Ligne 41 : | Ligne 40 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(3)||<font color=green> [øn '''oeʁ''' ˈɑ᷉ tɐ ||<font color=green>jeɔ᷉ be ||<font color=green>ˈχɔxtəs ˈhɑ᷉ ɔ᷉ ] | |(3)||<font color=green> [ øn ||<font color=green> '''oeʁ''' ||<font color=green> ˈɑ᷉ tɐ ||<font color=green> jeɔ᷉ ||<font color=green> be ||<font color=green> ||<font color=green> ˈχɔxtəs ||<font color=green> ˈhɑ᷉ ɔ᷉ ] | ||
|- | |- | ||
||| Un '''eur''' hanter ||eñ bet (o) || c'hortoz ac'hanon. | ||| Un || '''eur''' || hanter || eñ || bet || (o) || c'hortoz || ac'hanon. | ||
|- | |- | ||
|||[[ | ||| [[un, ul, ur|un]] || heure || [[hanter|moitié]] || [[pfi|lui]] || [[bet|été]] || [[particule o|à]]<sup>[[4]]</sup> || [[gortoz|attendre]] || [[a|P]].[[pronom incorporé|moi]] | ||
|- | |- | ||
||| colspan=" | ||| colspan="15" | 'Il m'avait attendu pendant une heure et demie.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Cornouaillais (Briec)'', [[Noyer (2019)|Noyer (2019]]:253) | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(4)|| A-benn || ma'z-po || joget || an tamm || bara-ze || e chomi || div || '''eur''' || ez kourvez. | |(4)|| A-benn || ma'z-po || joget || an || tamm || bara-ze || e chomi || div || '''eur''' || ez kourvez. | ||
|- | |- | ||
||| [[a-benn|quand]] ||[[ma|que]]<sup>[[4]]</sup> 2SG | ||| [[a-benn|quand]] || [[ma|que]]<sup>[[4]]</sup> [[R]].2SG [[kaout|aura]] || [[jogañ|froiss]].[[-et (Adj.)|é]] || [[an, al, ar|le]] || [[tamm|morceau]] || [[bara|pain]].[[-se|là]] || [[R]]<sup>[[4]]</sup> [[chom|resteras]] || [[div|deux]] || heure || [[P.e|en]].[[POSS|ton]]<sup>[[3]]</sup> [[gourvez|allongé]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Quand tu auras mangé ce morceau de pain là, tu pourras rester deux heures couché.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Trégorrois'', [[Gros (1989)|Gros (1989]]:'joga') | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(5)|| 'N dreu-s || 'oa || pad't || duran' || teir || '''eur'''. | |(5)|| 'N dreu-s || ' || oa || pad't || duran' || teir || '''eur'''. | ||
|- | |- | ||
||| [[ | ||| [[an, al, ar|le]] <sup>[[1]]</sup>[[tra|chose]].[[-se|là]] || || [[eo|était]] || [[padout|dur]].[[-et (Adj.)|é]] || [[durant]] || [[teir|trois]] || heure | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Ça a duré trois heures.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Cornouaillais (Clohars-Carnoët)'', [[Bouzec & al. (2017)|Bouzec & al. (2017]]:123) | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(6)|| Div || '''euriad''' || e rekan || da || glask || lec'h || d'am || soudarded… | |(6)|| Div || '''euriad''' || e || rekan || da || glask || lec'h || d'am || soudarded… | ||
|- | |- | ||
||| [[ | ||| [[div|deux]] || heur.[[-iad|ée]] || [[R]]<sup>[[4]]</sup> || [[rankout|dois]] || [[da|de]]<sup>[[1]]</sup> || [[klask|chercher]] || [[lec'h|lieu]] || [[da|à]] [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[soudard|soldat]].[[-ed (PL.)|s]] | ||
|- | |- | ||
||| colspan=" | ||| colspan="15" | 'Je dois chercher un lieu pour mes soldats pendant deux heures.' | ||
|- | |- | ||
||||||| colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Vannetais'', [[Herrieu (1994)|Herrieu (1994]]:236) | ||
|} | |} | ||
Ligne 90 : | Ligne 89 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(1)|| mar || kerez || e kemerimp || an trein || div || '''heur''' || hanter | |(1)|| mar || kerez || e || kemerimp || an trein || div || '''heur''' || hanter | ||
|- | |- | ||
|||[[ma(r)|si]]<sup>[[4]]</sup> || [[karout|aimes]] || [[R]]<sup>[[4]]</sup> [[kemer|prendrons]] || [[ | ||| [[ma(r)|si]]<sup>[[4]]</sup> || [[karout|aimes]] || [[R]]<sup>[[4]]</sup> || [[kemer|prendrons]] || [[an, al, ar|le]] [[tren|train]] || [[div|deux]] || heure || [[hanter|demi]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Si tu veux, nous prendrons le train de deux heures et demi.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Léonard'', [[Ar Floc'h (1913)]] | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(2)||War-dro || dek '''eur''', || ar mintinvezh-se, || e tegouezhas || du-mañ || va moereb Mai-Louj ar Rannoù. | |(2)|| War-dro || dek || '''eur''', || ar mintinvezh-se, || e || tegouezhas || du-mañ || va || moereb || Mai-Louj ar Rannoù. | ||
|- | |- | ||
|||[[war-dro|vers]] || [[ | ||| [[war-dro|vers]] || [[dek|dix]] || heure || [[an, al, ar|le]] [[mintin|matin]].[[-vezh|ée]].[[se|là]] || [[R]]<sup>[[4]]</sup> || [[degouezhout|arriva]] || [[tu|côté]].[[-mañ|ci]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[moereb|tante]] || [[nom propre|Mai-Louj ar Rannoù]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Vers dix heures, ce matin-là, ma tante Mai-Louj ar Rannoù arriva chez moi.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Cornouaillais (Pleyben)'', [[ar Gow (1999)|ar Gow (1999]]:15) | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(3)||Amañ || ar fakteur || a base || da || seizh || '''eur''' || dach || ar mintin. | |(3)|| Amañ || ar || fakteur || a || base || da || seizh || '''eur''' || dach || ar mintin. | ||
|- | |- | ||
|||[[Amañ|ici]] || [[ | ||| [[Amañ|ici]] || [[an, al, ar|le]] || [[fakteur|facteur]] || [[R]]<sup>[[1]]</sup> || [[paseal|passe]] || [[da|à]] || [[seizh|sept]] || heure || [[dac'h|de]] || [[an, al, ar|le]] [[mintin|matin]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Ici ils distribuent le courrier à sept heures.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Léonard (Plougerneau)'', [[M-L. B. (04/2016)]] | ||
|} | |} | ||
== Expressions == | == Expressions == | ||
Ligne 130 : | Ligne 128 : | ||
|(4)|| Arabat || chom || '''hor''' || '''genou''' || '''war''' || '''nav''' || '''eur'''. | |(4)|| Arabat || chom || '''hor''' || '''genou''' || '''war''' || '''nav''' || '''eur'''. | ||
|- | |- | ||
||| [[arabat|interdit]] || [[chom|rester]] || [[POSS|notre]] || [[genoù|bouche]] || [[war|sur]] || [[ | ||| [[arabat|interdit]] || [[chom|rester]] || [[POSS|notre]] || [[genoù|bouche]] || [[war|sur]] || [[nav|neuf]] || heure | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | ||| colspan="15" | 'Il ne fallait pas rester à bayer aux corneilles.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | ||||||| colspan="15" | ''Standard'', [[Herri (1982)|Herri (1982]]:112) | ||
|} | |} | ||
Version actuelle datée du 30 décembre 2023 à 12:43
Le nom eur dénote une 'heure'.
(1) | Anmañ | ar | c'hourrier | a | vez | kavet | da | zeiz | eur. | ||||||||
ici | le | 5courrier | R1 | est | trouv.é | à1 | sept | heure | |||||||||
'Ici ils livrent le courrier à sept heures.' | |||||||||||||||||
Léonard (Lesneven/Kerlouan), Y. M. (04/2016) |
Morphologie
variation dialectale
(2) | / šə-ma | xi | xẃex | øyr / | ||||||||||||||
voilà-est | elle | six | heure | |||||||||||||||
'Voilà qu'il est six heures.' | ||||||||||||||||||
Vannetais (Groix), Ternes (1970:227) |
accentuation
En dialecte de Tréguier, le déplacement de l'accent de mot montre que le nom court eur est enclitique sur son numéral. Quiggin (1909-1910) donne, avec l'accent sur voyelle comme graphie pour l'accentuation : hánter 'demi' mais eun hanter eur [oen anté:r ər] 'une demi-heure', unnek [ánek] 'onze' mais da unnek eur [dané:gər] 'à onze heures'. Ce phénomène touche le dialecte de Tréguier et le nord Cornouaille, mais pas les autres dialectes.
Sémantique
'durée d'une heure'
En breton standard, la durée doit être exprimée par le nom dérivé eurvezh. Cependant, on trouve de multiples occurrences du nom eur dénotant une durée à travers les dialectes. On trouve aussi en vannetais l'alternative euriad.
(3) | [ øn | oeʁ | ˈɑ᷉ tɐ | jeɔ᷉ | be | ˈχɔxtəs | ˈhɑ᷉ ɔ᷉ ] | ||||||||||
Un | eur | hanter | eñ | bet | (o) | c'hortoz | ac'hanon. | ||||||||||
un | heure | moitié | lui | été | à4 | attendre | P.moi | ||||||||||
'Il m'avait attendu pendant une heure et demie.' | |||||||||||||||||
Cornouaillais (Briec), Noyer (2019:253) |
(4) | A-benn | ma'z-po | joget | an | tamm | bara-ze | e chomi | div | eur | ez kourvez. | |||||||
quand | que4 R.2SG aura | froiss.é | le | morceau | pain.là | R4 resteras | deux | heure | en.ton3 allongé | ||||||||
'Quand tu auras mangé ce morceau de pain là, tu pourras rester deux heures couché.' | |||||||||||||||||
Trégorrois, Gros (1989:'joga') |
(5) | 'N dreu-s | ' | oa | pad't | duran' | teir | eur. | ||||||||||
le 1chose.là | était | dur.é | durant | trois | heure | ||||||||||||
'Ça a duré trois heures.' | |||||||||||||||||
Cornouaillais (Clohars-Carnoët), Bouzec & al. (2017:123) |
(6) | Div | euriad | e | rekan | da | glask | lec'h | d'am | soudarded… | ||||||||
deux | heur.ée | R4 | dois | de1 | chercher | lieu | à mon2 | soldat.s | |||||||||
'Je dois chercher un lieu pour mes soldats pendant deux heures.' | |||||||||||||||||
Vannetais, Herrieu (1994:236) |
Dire l'heure
(1) | mar | kerez | e | kemerimp | an trein | div | heur | hanter | |||||||||
si4 | aimes | R4 | prendrons | le train | deux | heure | demi | ||||||||||
'Si tu veux, nous prendrons le train de deux heures et demi.' | |||||||||||||||||
Léonard, Ar Floc'h (1913) |
(2) | War-dro | dek | eur, | ar mintinvezh-se, | e | tegouezhas | du-mañ | va | moereb | Mai-Louj ar Rannoù. | |||||||
vers | dix | heure | le matin.ée.là | R4 | arriva | côté.ci | mon2 | tante | Mai-Louj ar Rannoù | ||||||||
'Vers dix heures, ce matin-là, ma tante Mai-Louj ar Rannoù arriva chez moi.' | |||||||||||||||||
Cornouaillais (Pleyben), ar Gow (1999:15) |
(3) | Amañ | ar | fakteur | a | base | da | seizh | eur | dach | ar mintin. | |||||||
ici | le | facteur | R1 | passe | à | sept | heure | de | le matin | ||||||||
'Ici ils distribuent le courrier à sept heures.' | |||||||||||||||||
Léonard (Plougerneau), M-L. B. (04/2016) |
Expressions
(4) | Arabat | chom | hor | genou | war | nav | eur. | ||||||||||
interdit | rester | notre | bouche | sur | neuf | heure | |||||||||||
'Il ne fallait pas rester à bayer aux corneilles.' | |||||||||||||||||
Standard, Herri (1982:112) |
Diachronie
Pour Delanoy (2010), le haut-vannetais ér, érieu et le breton standard eur descendent "probablement du latin hōra".