Différences entre les versions de « Etre »
Ligne 34 : | Ligne 34 : | ||
Selon [[Gourmelon (2014)|Gourmelon (2014]]:29), l'[[incorporation]] est disponible morphologiquement pour les pronoms pluriels lorsque ''etre'' n'a qu'un seul [[argument]] (''etrezo'', ''etrezomp''). | Selon [[Gourmelon (2014)|Gourmelon (2014]]:29), l'[[incorporation]] est disponible morphologiquement pour les pronoms pluriels lorsque ''etre'' n'a qu'un seul [[argument]] (''etrezo'', ''etrezomp''). | ||
Cependant, il considère que ces formes sont interdites à toutes les personnes lorsque les deux [[arguments]] de ''etre'' sont les deux groupes de comparaison (donc ''etre te ha me'', et jamais [[*]] ''etrezout ha me''). | Cependant, il considère que ces formes sont interdites à toutes les personnes lorsque les deux [[arguments]] de ''etre'' sont les deux groupes de comparaison (donc ''etre te ha me'', et jamais [[*]] ''etrezout ha me''). Les formes au singulier sont prédites morphologiquement inexistentes. | ||
Ligne 69 : | Ligne 69 : | ||
* kement kaoz oa bet '''etrezañ hag ar c’habiten saoz''', [[Goesbriand (1837)]] | * kement kaoz oa bet '''etrezañ hag ar c’habiten saoz''', [[Goesbriand (1837)]] | ||
* Meur a grogad zo bet '''etrezo hag hon tud''', [[Goesbriand (1837)]] | * Meur a grogad zo bet '''etrezo hag hon tud''', [[Goesbriand (1837)]] | ||
* '''etrezo hag ur bobl nà hanave ket he yez''', lettre de Moralda, citée dans [[Wmffre (2007)|Wmffre (2007]]:736). | * '''etrezo hag ur bobl nà hanave ket he yez''', lettre de Moralda, citée dans [[Wmffre (2007)|Wmffre (2007]]:736) | ||
* daou vugel ’oa bet marvet '''etrezi ha Maivon''', Anjela Duval (''Tad-kozh Roparz Huon'', p.52) | |||
* Met un dra bennak dilavarus ’oa '''etrezi hag he zad-kaer'''? Anjela Duval, (''Tad-kozh Roperz Huon'') | |||
* Petra eo al liamm '''etrezo hag an dielloù a) ha b)'''?, Eklablog, [http://ekladata.com/Cn7zTTIVizdGSl02BqN2uqZkDDU/Diellou-ar-skolidi.pdf deroù an dispac'h gall] | * Petra eo al liamm '''etrezo hag an dielloù a) ha b)'''?, Eklablog, [http://ekladata.com/Cn7zTTIVizdGSl02BqN2uqZkDDU/Diellou-ar-skolidi.pdf deroù an dispac'h gall] | ||
* hag e vo ar mor bras '''etrezoun-me ha va eontr''', ''Gwalarn'' n°[http://mnesys-viewer.archives-finistere.fr/accounts/mnesys_cg29/datas/medias/collections/bibliotheque/presse/4MI091/FRAD029_4MI_091_1941_06_001_1941_06_111.pdf 136-137], 1941:343. | * hag e vo ar mor bras '''etrezoun-me ha va eontr''', ''Gwalarn'' n°[http://mnesys-viewer.archives-finistere.fr/accounts/mnesys_cg29/datas/medias/collections/bibliotheque/presse/4MI091/FRAD029_4MI_091_1941_06_001_1941_06_111.pdf 136-137], 1941:343. | ||
* Ne voe ken '''etrezo hag ar Vorverc'h''' nemet komzou c'houero. ''Gwalarn'' n°[http://mnesys-viewer.archives-finistere.fr/accounts/mnesys_cg29/datas/medias/collections/bibliotheque/presse/4MI091/FRAD029_4MI_091_1941_06_001_1941_06_111.pdf 136-137], 1941:349. | * Ne voe ken '''etrezo hag ar Vorverc'h''' nemet komzou c'houero. ''Gwalarn'' n°[http://mnesys-viewer.archives-finistere.fr/accounts/mnesys_cg29/datas/medias/collections/bibliotheque/presse/4MI091/FRAD029_4MI_091_1941_06_001_1941_06_111.pdf 136-137], 1941:349. | ||
* al liammoù a oa '''etrezo hag an amzer tremenet'''., ''Pêr-Jakez Helias'', Ifig ar Berr | * al liammoù a oa '''etrezo hag an amzer tremenet'''., ''Pêr-Jakez Helias'', Ifig ar Berr | ||
* Un dra bennak, en em lakaet '''etrezañ hag an douar''', a vire ouzh e sklerijenn da zont betek ennomp., [[Ar Gow (1955)]] (poosiblement édité) | |||
Toute forme au singulier, ''etrezon'', ''etrezout'', ''etrezañ'', ''etrezi'', est un contre-exemple (pays de Lannion, [[Briant (1994)|Briant 1994]], Léon [[Fave (1998)|Fave 1998]]:18, Pays fañch, <font color=green>/tredón/</font color=green>, 'entre moi...', [[Hymphreys (1978)|Hymphreys 1978]]). | |||
== Syntaxe == | == Syntaxe == |
Version du 12 septembre 2016 à 16:29
La préposition etre, 'entre', nécessite un objet pluriel.
(1) | Setu me | etre | daouarn ar polis. | |||||
voici moi | entre | 2.main le police | ||||||
'Me voici entre les mains de la police' | Trégorrois, Kaledvourc'h (1914:35) |
(2) | Etre | veui | ha | neui ema. | |||||
entre | noyer | et | nager est | ||||||
litt. 'Il est entre noyer et nager.' > 'Il est entre la vie et la mort.' | |||||||||
Le Berre & Le Dû (1999:80) |
Morphologie
La préposition etre s'accentue sur la dernière syllabe. Dans certains dialectes, seule cette dernière syllabe est prononcée.
(1) [tre] , Plozévet, Goyat (2012:125)
pronom incorporé ou non
Selon Gourmelon (2014:29), l'incorporation est disponible morphologiquement pour les pronoms pluriels lorsque etre n'a qu'un seul argument (etrezo, etrezomp).
Cependant, il considère que ces formes sont interdites à toutes les personnes lorsque les deux arguments de etre sont les deux groupes de comparaison (donc etre te ha me, et jamais * etrezout ha me). Les formes au singulier sont prédites morphologiquement inexistentes.
(2) | Ne oa ket ur rahouenn | etre eñ hag an daol | (* etrezañ hag an daol). | ||||||
ne1 était pas un empan | entre lui et le table | ||||||||
'Il n'y avait pas un empan entre lui et la table.' | Gourmelon (2014:30) |
(3) | ober al liamm | etre int | hag ar re | yaouankoc'h | (* etrezo hag...). | ||||
faire le lien | entre eux | et le ceux | jeune.plus | ||||||
'faire le lien entre eux et les plus jeunes.' | Gourmelon (2014:30) |
On trouve cependant de multiples contre-exemples, en standard comme dans les dialectes.
(4) | Emgannou spontuz | a oe | etrezañ | ha tud ar vro. | |||||
combats terrible | R y.avait | entre.lui | et gens le 1pays | ||||||
'Il y eu des combats terribles entre lui et les gens du pays.' | Léonard (Cléder), | Seite (1998:50), (voir Seite 1998:60,117 pour d'autres exemples) |
- kement kaoz oa bet etrezañ hag ar c’habiten saoz, Goesbriand (1837)
- Meur a grogad zo bet etrezo hag hon tud, Goesbriand (1837)
- etrezo hag ur bobl nà hanave ket he yez, lettre de Moralda, citée dans Wmffre (2007:736)
- daou vugel ’oa bet marvet etrezi ha Maivon, Anjela Duval (Tad-kozh Roparz Huon, p.52)
- Met un dra bennak dilavarus ’oa etrezi hag he zad-kaer? Anjela Duval, (Tad-kozh Roperz Huon)
- Petra eo al liamm etrezo hag an dielloù a) ha b)?, Eklablog, deroù an dispac'h gall
- hag e vo ar mor bras etrezoun-me ha va eontr, Gwalarn n°136-137, 1941:343.
- Ne voe ken etrezo hag ar Vorverc'h nemet komzou c'houero. Gwalarn n°136-137, 1941:349.
- al liammoù a oa etrezo hag an amzer tremenet., Pêr-Jakez Helias, Ifig ar Berr
- Un dra bennak, en em lakaet etrezañ hag an douar, a vire ouzh e sklerijenn da zont betek ennomp., Ar Gow (1955) (poosiblement édité)
Toute forme au singulier, etrezon, etrezout, etrezañ, etrezi, est un contre-exemple (pays de Lannion, Briant 1994, Léon Fave 1998:18, Pays fañch, /tredón/, 'entre moi...', Hymphreys 1978).
Syntaxe
L'objet de etre apparaît facilement avec des pronoms écho.
(3) | Etrezomp-ni hon-daou | eman ar ranndi-mañ. | ||||
entre.nous-nous notre-deux | est le appartement-ci | |||||
'Ce logement est en commun entre nous deux.' | ||||||
Le Scorff, Ar Borgn (2011:25) |
Bibliographie
breton
- Ledunois, J. P. 2002. La préposition conjuguée en breton, thèse, Skol-Veur Roazhon, Atelier National de Reproduction des Thèses. (p. 277-)
- Yann Gerven. 2014. ' etre: araogenn displeget, pe get?', Yezhadur!, Alioù fur evit ar vrezhonegerien diasur, Keit Vimp Bev, 29-30.
- de Rostrenen, Grégoire. 1732, Dictionnaire François-Celtique ou François-Breton, Roazhon, entre.