Différences entre les versions de « Afer »
De Arbres
(Remplacement de texte — « '''|| » par « ''' || ») |
m (Remplacement de texte — « ''Léon (Plougerneau)'' » par « ''Léonard (Plougerneau)'' ») |
||
(25 versions intermédiaires par le même utilisateur non affichées) | |||
Ligne 1 : | Ligne 1 : | ||
Le [[nom]] ''afer'' est un [[emprunt]] transparent au français 'affaire', mais il a [[grammaticalisé]] différemment en breton. | Le [[nom]] ''afer'' dénote une 'affaire', 'un 'besoin'. C'est un [[emprunt]] transparent au français 'affaire', mais il a [[grammaticalisé]] différemment en breton. | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(1)|| Peus || ken ||'''afer''' ||gwelet: || va || zad-me || oa || bet || asamblez || gant || e || dad. | |(1)|| Peus || ken || '''afer''' || gwelet: || va || zad-me || oa || bet || asamblez || gant || e || dad. | ||
|- | |- | ||
||| [[kaout|as]] || [[ken|seulement]] || affaire || [[gwelout|voir]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[tad|père]]-[[écho|moi]] || [[COP|était]] || [[bet|été]] || [[asambles|ensemble]] || [[gant|avec]] || [[POSS|son]]<sup>[[1]]</sup> || [[tad|père]] | ||| [[kaout|as]] || [[ken|seulement]] || affaire || [[gwelout|voir]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[tad|père]]-[[écho|moi]] || [[COP|était]] || [[bet|été]] || [[asambles|ensemble]] || [[gant|avec]] || [[POSS|son]]<sup>[[1]]</sup> || [[tad|père]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="15" | 'Tu n'as qu'à voir: mon père le faisait avec le sien.' | ||
|- | |- | ||
|||||||||colspan=" | |||||||||colspan="15" | ''Léonard (Plougerneau)'', [[Elégoët (1982)|Elégoët (1982]]:8) | ||
|} | |} | ||
== Morphologie == | |||
=== variation et répartition dialectale === | |||
La [http://sbahuaud.free.fr/ALBB/Kartenn-192.jpg carte 192] de l'[[ALBB]] documente la variation dialectale de la traduction de ''(J'ai) besoin (de ce couteau)''. On voit la concurrence du nom ''[[ezhomm]'', et en vannetais de l'expression ''d'ober meus gant...''. | |||
Ligne 19 : | Ligne 26 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(2)||'''Afer''' || oa || graet. | |(2)|| '''Afer''' || oa || graet. | ||
|- | |- | ||
||| affaire || [[COP|était]] || [[ober| | ||| affaire || [[COP|était]] || [[ober|fa]].[[-et (Adj.)|it]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="15" | 'On fit affaire.' | ||
|- | |- | ||
|||||||||colspan=" | |||||||||colspan="15" | ''Standard'', [[Favereau (1997)|Favereau (1997]]:§19) | ||
|} | |} | ||
Ligne 33 : | Ligne 40 : | ||
=== nécessité === | === nécessité === | ||
Le [[nom]] ''afer'' | Le [[nom]] ''afer'' peut dénoter la nécessité. | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|( | |(5)||<font color=green> / nə ||<font color=green> šed ||<font color=green> '''afaer''' ||<font color=green> əni / </font color=green> | ||
|- | |- | ||
||| [[kaout|a]] || [[ket|pas]] || besoin || [[ | ||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> [[kaout|a]] || [[ket|pas]] || besoin || [[a|P]].[[pronom incorporé|elle]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="15" | 'Elle n'a pas besoin.' | ||
|- | |- | ||
|||||||||colspan=" | |||||||||||colspan="15" | ''Vannetais (Groix)'', [[Ternes (1970)|Ternes (1970]]:285) | ||
|} | |} | ||
Ligne 51 : | Ligne 58 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(4)|| Bro-Iwerzhon || 'deus || '''afer''' || '''deuz''' || labour || ar merhed || 'veldoh ||ivez. | |(4)|| Bro-Iwerzhon || 'deus || '''afer''' || '''deuz''' || labour || ar merhed || 'veldoh || ivez. | ||
|- | |- | ||
||| [[bro|pays]]-Irlande || [[kaout|a]] || besoin || [[deus|de]] || [[labour|travail]] || [[art|le]] [[merc'h| | ||| [[bro|pays]]-[[nom propre|Irlande]] || [[kaout|a]] || besoin || [[deus|de]] || [[labour|travail]] || [[art|le]] [[merc'h|fille]].[[-ed (PL.)|s]] || [[evel|comme]].[[pronom incorporé|vous]] || [[ivez|aussi]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="15" | 'L'Irlande a aussi besoin du travail de femmes comme vous.' | ||
|- | |- | ||
|||||||||colspan=" | |||||||||colspan="15" | ''Cornouaillais de l'Est'', [[Derrien (1980)|Derrien (1980]]:9) | ||
|} | |} | ||
Ligne 72 : | Ligne 74 : | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(5)|| Divennet ||eo || gand || ma || relijion || '''kaout''' ||''' afer''' || '''ouz''' || tud || 'giztañ. | |(5)|| Divennet || eo || gand || ma || relijion || '''kaout''' || ''' afer''' || '''ouz''' || tud || 'giztañ. | ||
|- | |- | ||
||| [[difenn| | ||| [[difenn|défend]].[[-et (Adj.)|u]] || [[COP|est]] || [[gant|avec]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[relijion|religion]] || [[kaout|avoir]] || affaire || [[ouzh|à]] || [[tud|gens]] || [[e-giz|comme]].[[pronom incorporé|lui]] | ||
|- | |- | ||
| ||colspan=" | |||colspan="15" | 'Ma religion m'interdit d'avoir affaire à des gens comme lui.' | ||
|- | |- | ||
|||||||colspan=" | |||||||colspan="15" | ''Cornouaillais de l'Est'', [[Derrien (1980)|Derrien (1980]]:8) | ||
|} | |} | ||
Ligne 88 : | Ligne 90 : | ||
|(1)||<font color=green> no poquet ||<font color=green> '''affer''' ||<font color=green> labourat. | |(1)||<font color=green> no poquet ||<font color=green> '''affer''' ||<font color=green> labourat. | ||
|- | |- | ||
||| n'ho po ket || '''afer''' ||labourat. |||| ''Graphie peurunvan'' | ||| n'ho po ket || '''afer''' || labourat. |||| ''Graphie peurunvan'' | ||
|- | |- | ||
||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 2PL [[kaout|aurez]] [[ket|pas]] || besoin || [[labourat|travailler]] | ||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 2PL [[kaout|aurez]] [[ket|pas]] || besoin || [[labourat|travailler]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="15" | 'Vous n'aurez pas besoin de travailler.' | ||
|- | |- | ||
|||||||||colspan=" | |||||||||colspan="15" | ''Trégorrois pré-moderne, fin XVII°'', [[Kernaudour (2017)|Kernaudour (2017]]:7, 10) | ||
|} | |} | ||
{| class="prettytable" | {| class="prettytable" | ||
|(2)|| Noñ ez || ched ||'''afer''' || a || heñveñ ||'n arbréo ||pasque ||n'oñ 'z || chet. | |(2)|| Noñ ez || ched || '''afer''' || a || heñveñ || 'n arbréo || pasque || n'oñ 'z || chet. | ||
|- | |- | ||
||| N'hon eus || ket|| afer || a || envel ||ar gwezennoù ||peogwir ||n'hon eus || ket.|||| ''Équivalent | ||| N'hon eus || ket || afer || a || envel || ar gwezennoù || peogwir || n'hon eus || ket. |||| ''Équivalent standardisé'' | ||
|- | |- | ||
||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> | ||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 1PL [[kaout|a]] || [[ket|pas]] || affaire || [[a|à]]<sup>[[1]]</sup> || [[anv|nom]].m.[[-ein (V.)|er]] || [[art|le]] [[gwez|arbres]].[[-ennoù|SG.PL]] || [[parskan|puisque]] || [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 1PL [[kaout|a]] || [[ket|pas]] | ||
|- | |- | ||
|||colspan=" | |||colspan="15" | 'Nous n'avons pas besoin de nommer les arbres puisque nous n'(en) avons pas.' | ||
|- | |- | ||
|||||||||colspan=" | |||||||||colspan="15" | ''Guérandais'', [[Mathelier (2017)|Mathelier (2017]]:30) | ||
|} | |} | ||
Version du 25 novembre 2022 à 00:12
Le nom afer dénote une 'affaire', 'un 'besoin'. C'est un emprunt transparent au français 'affaire', mais il a grammaticalisé différemment en breton.
(1) | Peus | ken | afer | gwelet: | va | zad-me | oa | bet | asamblez | gant | e | dad. | ||||||
as | seulement | affaire | voir | mon2 | père-moi | était | été | ensemble | avec | son1 | père | |||||||
'Tu n'as qu'à voir: mon père le faisait avec le sien.' | ||||||||||||||||||
Léonard (Plougerneau), Elégoët (1982:8) |
Morphologie
variation et répartition dialectale
La carte 192 de l'ALBB documente la variation dialectale de la traduction de (J'ai) besoin (de ce couteau). On voit la concurrence du nom [[ezhomm], et en vannetais de l'expression d'ober meus gant....
Syntaxe
Le nom afer peut être employé sans article, comme dans l'expression française faire affaire.
(2) | Afer | oa | graet. | |||||||||||||||
affaire | était | fa.it | ||||||||||||||||
'On fit affaire.' | ||||||||||||||||||
Standard, Favereau (1997:§19) |
Sémantique
nécessité
Le nom afer peut dénoter la nécessité.
(5) | / nə | šed | afaer | əni / | |||||||||||||||
ne1 a | pas | besoin | P.elle | ||||||||||||||||
'Elle n'a pas besoin.' | |||||||||||||||||||
Vannetais (Groix), Ternes (1970:285) |
Son argument interne est alors introduit par la préposition deus.
(4) | Bro-Iwerzhon | 'deus | afer | deuz | labour | ar merhed | 'veldoh | ivez. | ||||||||||
pays-Irlande | a | besoin | de | travail | le fille.s | comme.vous | aussi | |||||||||||
'L'Irlande a aussi besoin du travail de femmes comme vous.' | ||||||||||||||||||
Cornouaillais de l'Est, Derrien (1980:9) |
Expressions
On retrouve afer, comme le français 'affaire' dans l'expression équivalente de 'avoir affaire à'.
(5) | Divennet | eo | gand | ma | relijion | kaout | afer | ouz | tud | 'giztañ. | |||||||
défend.u | est | avec | mon2 | religion | avoir | affaire | à | gens | comme.lui | ||||||||
'Ma religion m'interdit d'avoir affaire à des gens comme lui.' | |||||||||||||||||
Cornouaillais de l'Est, Derrien (1980:8) |
Diachronie
(1) | no poquet | affer | labourat. | |||||||||||||||
n'ho po ket | afer | labourat. | Graphie peurunvan | |||||||||||||||
ne1 2PL aurez pas | besoin | travailler | ||||||||||||||||
'Vous n'aurez pas besoin de travailler.' | ||||||||||||||||||
Trégorrois pré-moderne, fin XVII°, Kernaudour (2017:7, 10) |
(2) | Noñ ez | ched | afer | a | heñveñ | 'n arbréo | pasque | n'oñ 'z | chet. | |||||||||
N'hon eus | ket | afer | a | envel | ar gwezennoù | peogwir | n'hon eus | ket. | Équivalent standardisé | |||||||||
ne1 1PL a | pas | affaire | à1 | nom.m.er | le arbres.SG.PL | puisque | ne1 1PL a | pas | ||||||||||
'Nous n'avons pas besoin de nommer les arbres puisque nous n'(en) avons pas.' | ||||||||||||||||||
Guérandais, Mathelier (2017:30) |