Différences entre les versions de « Afer »

De Arbres
m (Remplacement de texte — « religion || [[ » par « religion || [[ »)
(29 versions intermédiaires par le même utilisateur non affichées)
Ligne 1 : Ligne 1 :
Le nom ''afer'' est un [[emprunt]] transparent au français 'affaire', mais il a [[grammaticalisé]] différemment en breton.  
Le [[nom]] ''afer'' est un [[emprunt]] transparent au français 'affaire', mais il a [[grammaticalisé]] différemment en breton.  




{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
| (1) || Peus ken ||'''afer''' ||gwelet: va zad-me || oa bet asamblez || gant e dad.
|(1)|| Peus || ken || '''afer''' || gwelet: || va || zad-me || oa || bet || asamblez || gant || e || dad.
|-
|-
||| [[kaout|as]] [[ken|seulement]] || affaire || [[gwelout|voir]] : [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> [[tad|père]]-[[écho|moi]] || [[COP|était]] [[bet|été]] [[asambles|ensemble]] ||[[gant|avec]] [[POSS|son]]<sup>[[1]]</sup> [[tad|père]]   
||| [[kaout|as]] || [[ken|seulement]] || affaire || [[gwelout|voir]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[tad|père]]-[[écho|moi]] || [[COP|était]] || [[bet|été]] || [[asambles|ensemble]] || [[gant|avec]] || [[POSS|son]]<sup>[[1]]</sup> || [[tad|père]]   
|-  
|-  
| ||colspan="4" |'Tu n'as qu'à voir: mon père le faisait avec le sien.' ||||||''Léon (Plougerneau)'', [[Elégoët (1982)|Elégoët (1982]]:8)
|||colspan="15" | 'Tu n'as qu'à voir: mon père le faisait avec le sien.'  
|-
|||||||||colspan="15" | ''Léon (Plougerneau)'', [[Elégoët (1982)|Elégoët (1982]]:8)
|}
|}


Ligne 17 : Ligne 19 :


{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
| (2) ||'''Afer''' oa || graet.
|(2)|| '''Afer''' || oa || graet.
|-
|-
| || affaire [[COP|était]] ||[[ober|fait]]
||| affaire || [[COP|était]] || [[ober|fait]]
|-
|-
|||colspan="4" | 'On fit affaire.'' ||||''Standard'', [[Favereau (1997)|Favereau (1997]]:§19)
|||colspan="15" | 'On fit affaire.'
|-
|||||||||colspan="15" | ''Standard'', [[Favereau (1997)|Favereau (1997]]:§19)
|}
|}


Ligne 33 : Ligne 37 :


{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
| (3) ||<font color=green> /nəšed '''afaer'''  əni / </font color=green>
|(5)||<font color=green> / nə ||<font color=green> šed ||<font color=green> '''afaer''' ||<font color=green> əni / </font color=green>
|-
||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> [[kaout|a]] || [[ket|pas]] || besoin || [[a|P]].[[pronom incorporé|elle]]
|-
|-
| || [[kaout|a]] [[ket|pas]] besoin [[A|P]].[[pronom incorporé|elle]]
|||colspan="15" | 'Elle n'a pas besoin.'
|-
|-
|||colspan="4" | 'Elle n'a pas besoin.'' ||||''Groix'', [[Ternes (1970)|Ternes (1970]]:285)
|||||||||||colspan="15" | ''Vannetais (Groix)'', [[Ternes (1970)|Ternes (1970]]:285)
|}
|}


Ligne 45 : Ligne 51 :


{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
|(4)|| Bro-Iwerzhon 'deus || '''afer''' || '''deuz''' labour || ar merhed 'veldoh ||ivez.
|(4)|| Bro-Iwerzhon || 'deus || '''afer''' || '''deuz''' || labour || ar merhed || 'veldoh || ivez.
|-
|-
| || [[bro|pays]]-Irlande [[kaout|a]]|| besoin || [[deus|de]] travail || [[art|le]] [[merc'h|filles]] [[evel|comme]].[[pronom incorporé|vous]] ||[[ivez|aussi]]
||| [[bro|pays]]-[[nom propre|Irlande]] || [[kaout|a]] || besoin || [[deus|de]] || [[labour|travail]] || [[art|le]] [[merc'h|fille]].[[-ed (PL.)|s]] || [[evel|comme]].[[pronom incorporé|vous]] || [[ivez|aussi]]
|-
|||colspan="15" | 'L'Irlande a aussi besoin du travail de femmes comme vous.'
|-  
|-  
| ||colspan="4" |'L'Irlande a aussi besoin du travail de femmes comme vous.'|| |||| ''Cornouaillais de l'Est'', [[Derrien (1980)|Derrien (1980]]:9)
|||||||||colspan="15" | ''Cornouaillais de l'Est'', [[Derrien (1980)|Derrien (1980]]:9)
|}
|}


Ligne 56 : Ligne 64 :


La notion de nécessité peut être apportée de façon concurrentielle par le nom ''[[ezhomm]]''.
La notion de nécessité peut être apportée de façon concurrentielle par le nom ''[[ezhomm]]''.


== Expressions ==
== Expressions ==
Ligne 64 : Ligne 71 :


{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
|(5)|| Divennet eo || gand ma relijion || '''kaout afer''' || '''ouz''' tud || 'giztañ.
|(5)|| Divennet || eo || gand || ma || relijion || '''kaout''' || ''' afer''' || '''ouz''' || tud || 'giztañ.
|-
|-
| || défendu [[COP|est]] || [[gant|avec]] [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> religion || [[kaout|avoir]] affaire || [[ouzh|à]] [[tud|gens]] || [[e-giz|comme]].[[pronom incorporé|lui]]
||| [[difenn|défendu]] || [[COP|est]] || [[gant|avec]] || [[POSS|mon]]<sup>[[2]]</sup> || [[relijion|religion]] || [[kaout|avoir]] || affaire || [[ouzh|à]] || [[tud|gens]] || [[e-giz|comme]].[[pronom incorporé|lui]]
|-
|||colspan="15" | 'Ma religion m'interdit d'avoir affaire à des gens comme lui.'
|-  
|-  
| ||colspan="4" |'Ma religion m'interdit d'avoir affaire à des gens comme lui.'|| |||| ''Cornouaillais de l'Est'', [[Derrien (1980)|Derrien (1980]]:8)
|||||||colspan="15" | ''Cornouaillais de l'Est'', [[Derrien (1980)|Derrien (1980]]:8)
|}
|}


Ligne 78 : Ligne 87 :
|(1)||<font color=green> no poquet ||<font color=green> '''affer''' ||<font color=green> labourat.
|(1)||<font color=green> no poquet ||<font color=green> '''affer''' ||<font color=green> labourat.
|-
|-
| || n'ho po ket || '''afer''' ||labourat. |||| ''Graphie peurunvan''
||| n'ho po ket || '''afer''' || labourat. |||| ''Graphie peurunvan''
|-
|-
| || [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 2PL [[kaout|aurez]] [[ket|pas]]|| besoin || [[labourat|travailler]]
||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 2PL [[kaout|aurez]] [[ket|pas]] || besoin || [[labourat|travailler]]
|-
|-
|||colspan="4" | 'Vous n'aurez pas besoin de travailler.'|| ''Trégorrois pré-moderne, fin XVII°'', [[Kernaudour (2017)|Kernaudour (2017]]:7, 10)
|||colspan="15" | 'Vous n'aurez pas besoin de travailler.'
|-
|||||||||colspan="15" | ''Trégorrois pré-moderne, fin XVII°'', [[Kernaudour (2017)|Kernaudour (2017]]:7, 10)
|}
|}




{| class="prettytable"
{| class="prettytable"
| (2) ||Noñ ez ched ||'''afer''' a heñveñ ||'n arbréo ||pasque ||n'oñ 'z chet. |||| ''Guérandais'', [[Mathelier (2017)|Mathelier (2017]]:30)
|(2)|| Noñ ez || ched || '''afer''' || a || heñveñ || 'n arbréo || pasque || n'oñ 'z || chet.  
|-
|-
||| N'hon eus ket|| afer a envel ||ar gwezennoù ||peogwir ||n'hon eus ket.|||| ''Equivalent [[KLT]]''
||| N'hon eus || ket || afer || a || envel || ar gwezennoù || peogwir || n'hon eus || ket. |||| ''Équivalent standardisé''
|-
|-
||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup>'1PL [[kaout|a]] [[ket|pas]] || affaire [[a|à]]<sup>[[1]]</sup> nommer || [[art|le]] arbres.[[-ennoù|SG.PL]] || [[parskan|puisque]] || [[ne]]<sup>[[1]]</sup>'1PL [[kaout|a]] [[ket|pas]]
||| [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 1PL [[kaout|a]] || [[ket|pas]] || affaire || [[a|à]]<sup>[[1]]</sup> || [[anv|nom]].m.[[-ein (V.)|er]] || [[art|le]] [[gwez|arbres]].[[-ennoù|SG.PL]] || [[parskan|puisque]] || [[ne]]<sup>[[1]]</sup> 1PL [[kaout|a]] || [[ket|pas]]
|-
|-
|||colspan="4" | 'Nous n'avons pas besoin de nommer les arbres puisque nous n'(en) avons pas.'  
|||colspan="15" | 'Nous n'avons pas besoin de nommer les arbres puisque nous n'(en) avons pas.'
|-
|||||||||colspan="15" | ''Guérandais'', [[Mathelier (2017)|Mathelier (2017]]:30)
|}
|}



Version du 7 août 2022 à 19:10

Le nom afer est un emprunt transparent au français 'affaire', mais il a grammaticalisé différemment en breton.


(1) Peus ken afer gwelet: va zad-me oa bet asamblez gant e dad.
as seulement affaire voir mon2 père-moi était été ensemble avec son1 père
'Tu n'as qu'à voir: mon père le faisait avec le sien.'
Léon (Plougerneau), Elégoët (1982:8)


Syntaxe

Le nom afer peut être employé sans article, comme dans l'expression française faire affaire.


(2) Afer oa graet.
affaire était fait
'On fit affaire.'
Standard, Favereau (1997:§19)


Sémantique

nécessité

Le nom afer, sous la négation, peut dénoter la nécessité.


(5) / nə šed afaer əni /
ne1 a pas besoin P.elle
'Elle n'a pas besoin.'
Vannetais (Groix), Ternes (1970:285)


Son argument interne est alors introduit par la préposition deus.


(4) Bro-Iwerzhon 'deus afer deuz labour ar merhed 'veldoh ivez.
pays-Irlande a besoin de travail le fille.s comme.vous aussi
'L'Irlande a aussi besoin du travail de femmes comme vous.'
Cornouaillais de l'Est, Derrien (1980:9)


répartition dialectale

La notion de nécessité peut être apportée de façon concurrentielle par le nom ezhomm.

Expressions

On retrouve afer, comme le français 'affaire' dans l'expression équivalente de 'avoir affaire à'.


(5) Divennet eo gand ma relijion kaout afer ouz tud 'giztañ.
défendu est avec mon2 religion avoir affaire à gens comme.lui
'Ma religion m'interdit d'avoir affaire à des gens comme lui.'
Cornouaillais de l'Est, Derrien (1980:8)


Diachronie

(1) no poquet affer labourat.
n'ho po ket afer labourat. Graphie peurunvan
ne1 2PL aurez pas besoin travailler
'Vous n'aurez pas besoin de travailler.'
Trégorrois pré-moderne, fin XVII°, Kernaudour (2017:7, 10)


(2) Noñ ez ched afer a heñveñ 'n arbréo pasque n'oñ 'z chet.
N'hon eus ket afer a envel ar gwezennoù peogwir n'hon eus ket. Équivalent standardisé
ne1 1PL a pas affaire à1 nom.m.er le arbres.SG.PL puisque ne1 1PL a pas
'Nous n'avons pas besoin de nommer les arbres puisque nous n'(en) avons pas.'
Guérandais, Mathelier (2017:30)