A. M. (02/2016)

De Arbres
(Redirigé depuis A.M. (02/2016))

Cette élicitation a été opérée par Mélanie Jouitteau avec A.M. de Lesneven. C'est la troisième séance avec le locuteur. La compréhension est aisée, et la séance agréable. Les jugements de A.M. sont rapides et surs.

Le signe "<<<" marque la forme préférée du locuteur. Le locuteur est présenté aux phrases extraites de l'élicitation cette semaine à Plougerneau (M-L. B. (02/2016)), ainsi que leur traduction en français. Il les corrige pour les adapter à son breton, ou le cas échéant les juge agrammaticales.


L'élicitation, opérée au domicile du locuteur, dure deux heures avec une pause café au milieu. La seconde partie n'est pas enregistrée car la batterie de l'enregistreur est vide.


Phrases testées

ma

Kontant e vichen ma teufes d'ar gouel.
'Je serais content que vous veniez à la fête.'
Me a viche kontant e teufe Yann d'ar gouel.
Kontant e vichen ma teufe Yann d'ar gouel.
* Kontant e vichen ma Yann teufe d'ar gouel.
* /? Kontant e vichen ma d'ar gouel e teufe Yann.
D'ar gouel e vichen kontan ma teufe Yann.
* Kontant e vichen ma dont a rafe Yann d'ar gouel.
ma welan eo lakeat al litrad gwin war hom c'hount...
'Si je m'aperçois que le litre de vin est mis sur notre compte … '


pa

Joaius e vez Yann pa deu d'ar gouel.
'Yann est joyeux quand il vient à la fête.'
?? Joaius e vez pa deu Yann d'ar gouel.
'C'est joyeux quand Yann vient à la fête.'
'Quand Yann vient à la fête, il est joyeux.'
* Joaius e vez pa Yann deu d'ar gouel.
'C'est joyeux quand Yann vient à la fête.'
'Quand Yann vient à la fête, il est joyeux.'
Pa deu Yann d'ar gouel e vez joaius.
'Quand Yann vient à la fête, c'est joyeux.'
'Quand Yann vient à la fête, il est joyeux.'
Pa deu Yann d'ar gouel e vez joa.
'Quand Yann vient à la fête, c'est joyeux.'
Laouen e vez ar gouel pa deu Yann.
* Joaius e vez pa d'ar gouel teu Yann.
* Joaius e vez pa dont a ra Yann d'ar gouel.


* penaos déclaratif

Ar pez a zo sur (*eo penaos) ar c'haz du a goustoum kavout kujadennou.
Ar pez a zo sur, ar c'haz du a goustoum kavout kujadennou.
'Ce qui est incontestable, c'est que le chat noir a pour office de découvrir les cachettes.'
Gouzout a ran penaos ar c'haz du a goustoum kavout kujadennou.
'Je sais comment le chat noir trouve des cachettes… '
Guelet a reoc'h penaus an dud en em gav.
'Vous voyez comment les gens se retrouvent.'


complétive

Gouzout a ran ar c'haz du a goustoum kavout kujadennou.
Gouzout a ran ar c'haz du a gav kujadennoù.
Gouzout a ran e kav ar c'haz du kujadennoù.
Gouzout a ran e kav ar c'haz du maread a k/gujadennoù.


Me hoar ar c'haz du a gav kujadennoù.
'Je sais que le chat noir trouve des cachettes… '


Gwelet a reoc'h an dud (a) en em gaf.
'Vous voyez que les gens se retrouvent.'
* Gwelet a reoc'h en em gav an dud .
Gwelet a reoc'h ec'h en em gav*(ont) an dud.
'Vous voyez que les gens arrivent.'


 vérification des faits standards de l'accord.
* hag e lavar penos hon doueou ez int diaouloù.
hag e lavar penos hon doueou a zo diaouloù.


hag e lavar hor bugale a zo diaoulou.
* hag e lavar int diaoulou hor bugale (me larfen ket met klevet e vez)
* hag e lavar int hor bugale diaoulou
* hag e lavar eo diaoulou hor bugale
'et il dit que nos enfants sont des diables'

* lar

Soñjal a ran an ouvrierien a zo chomet da gousket.
* Soñjal a ran lar an ouvrierien a zo chomet da gousket. (klevet james)
'Je pense que les ouvriers sont restés dormir.'


Ya, gouzout a ran eur vuoh wenn a ro kalz muioc'h a leas
'Oui, je sais bien qu'une vache blanche donne beaucoup plus de lait.'


Ya, me oar eur vuoh wenn he-deus kalz a leas.
Ya, gouzout a ran eur vuoh wenn a ro kalz (a) leas.
'Oui, je sais bien qu'une vache blanche a beaucoup de lait.'


Te a laro dezhi e teuin da baeiañ diwezhatoc'h.
Te a laro dezi me a baseo da baea da c'houde.
'Tu lui diras que je passerai payer plus tard.'

questions polaires

Dont a raio en dro ?
Daoust ha dont a raio en dro ?
Daoust hag e teuio en dro ?
* Daoust hag eñ dont a raio en dro ?
* Daoust hag eñ e teuio en dro ?
Daoust hag eñ a deuio en dro ?
'Reviendra-t-il ?'


(Daoust ha) dont a rint endro ?
'Reviendront-ils ?'


Daoust ha klañv oc'h ?
C'hwi 'zo klañv?
Klañv oc'h ?
Ha klañv oc'h ?
Hag oc'h klañv?
Hag ez oc'h klañv?
* Daoust hag eñ klañv oc'h ?
* Daoust hag eñ oc'h klañv?
* Hag eñ klañv oc'h ?
* Hag eñ oc'h klañv?
'Êtes-vous malade ?'

Q enchâssé

N'ouzon ket man deus lennet an urioù.
N'ouzon ket ha lennet en deus an urioù.
* N'ouzon ket ma lennet deus an urioù.
N'ouzon ket hag en deus lennet an urioù.
N'ouzon ket hag eñ en deus lennet an urioù.
'Je ne sais pas s'il a lu le livre.'
 A.M. interprète probablement  ici comme un pronom non-explétif.


(4) N'ouzon ket hag en deus lennet an urioù.
ne1 sais pas si lui R.3SGM a l.u le livre
'Je ne sais pas s'il a lu le livre.'
Lesneven, A. M. (02/2016)


N'ouzon ket ha bed ez eus. bed / bez
'Je ne sais pas s'il y en a.'
N'ouzon ket ha dont a raio. <<<
N'ouzon ket ha bed e teuio.
N'ouzon ket ma teuio.
* N'ouzon ket ha ma teuio.
'Je ne sais pas s'il viendra.'
Daousta dont a raio
Dont a raio ?
* Daouste ha dont a raio
* Daouste ma dont a raio
* Daouste hag eñ ha dont a raio
'Est-ce qu'il viendra.'
N'ouzon ket ha dont a raio.
* N'ouzon ket ma dont a raio.
'Je ne sais pas s'il viendra.'
* N'ouzon ket hag-eñ e teuio.
N'ouzon ket ma teuio.
* N'ouzon ket ha ma teuio.
'Je ne sais pas s'il viendra.'
Kit da welet hag en gavet eo hor breur.
Kit da welet hag hor breur a zo en (em) gavet.
* Kit da welet ma hor breur a zo en (em) gavet.
Kit da welet ma zo en gavet hor breur.
* Kit da welet hag a zo en gavet hor breur.
* Kit da welet ma en gavet eo hor breur.
'Allez voir si notre frère est venu.'
Kit da welet hag(*-eñ) eo deuet ho preur
Kit da welet hag deuet eo ho preur
'Allez voir si votre frère est venu.'

Relative temporelle

* Bez ez eus bet ha me 'yae bemdez war va velo d'am labour.
Poent zo bet me 'ya bemdez war velo d'am labour.<<<
Kentoc'h me zea bemdez gant va velo d'am labour.
Un amzer 'zo bet me zea bemdez gant va velo d'am labour.
Poent 'zo bet ha me zea bemdez gant va velo d'am labour.
Poent 'zo bet (* hag) ez zean bemdez gant va velo d'am labour.<<<
Poent 'zo bet (* hag) ez zean bemdez d'am labour gant va velo.<<<
* Poent 'zo bet ha bemdez ez zean gant va velo d'am labour.
* Poent 'zo bet ha gant va velo ez zean bemdez d'am labour.
* Poent 'zo bet ha bemdez gant va velo ez zean d'am labour.
* Poent 'zo bet ha bemdez gant va velo d'am labour ez zean.
Poent 'zo bet bemdez gant va velo ez zean d'am labour.

'Il fut un temps où j'allais tous les jours au travail à vélo.'


N'em eus ket a zoñj...[

N'em eus ket a zoñj ez afen bemdez gant ar velo d'am labour
… ha bed e vezen bemdez
… pe zean bemdez…
N'em eus ket a zoñj ha mont a rean bemdez gant va velo d'am labour.<<<
N'em eus ket a zoñj ha bemdez ez ean gant va velo d'am labour.
N'em eus ket a zoñj ha gant va velo ez ean bemdez d'am labour.
N'em eus ket a zoñj ha bemdez gant va velo ez ean d'am labour.
N'em eus ket a zoñj ma zean bemdez gant va belo d'am labour.
* N'em eus ket a zoñj ma bemdez ez zean gant va belo d'am labour.

'Je ne me rappelle pas si j'allais tous les jours en vélo au travail.'

N'em eus ket a zoñj ha bihan oa ar c'hi.
N'em eus ket a zoñj ma bihan oa ar c'hi.
N'em eus ket a zoñj ma oa bihan ar c'hi.<<<
? N'em eus ket a zoñj ma oa ar c'hi bihan (pe ket).
… ha bihan a oa pe ne oa ket
* N'em eus ket a zoñj ma ar c'hi oa bihan.
'Je ne me rappelle pas si le chien était petit.'


kar/rak

Gellet en doa espern rak gounit mat a rea. <<<
* Gellet en doa espern rak ma c'houneze mat.
* Gellet en doa espern rak e c'houneze mat.
?/* Gellet en doa espern kar e c'houneze mat.
'Il avait pu économiser car il gagnait bien.'
Gellet en doa espern rak hennezh a c'houneze mat.
* Gellet en doa espern rak express e c'houneze mat.
* Gellet en doa espern rak bez e c'houneze mat.
* faot ket lavar gevier kar gout 'ran ar wirionez.
Nompas laret geier kar me a hoar ar wirionez.
Nompas laret geier kar e houzon ar wirionez.
Nompas laret geier kar gouzout a ran ar wirionez.
Nompas laret geier kar ar wirionez me a hoar. <<<<
Nompas laret geier kar me ar wirionez a hoar/ a c'houezan.
? Nompas laret geier kar e c'houezan ar wirionez.
? Nompas laret geier kar ar wirionez a c'houezan.
'Ne di(te)s pas de mensonges car je connais la vérité.'
Rak krediñ start a ran bremañ eo hennezh a zo o lorgnañ war va dienn.
'Car je crois fermement maintenant que c'est lui qui en a après ma crème.'


(*Evit,) peogwir

Espern en diche gellet, peogwir e c'houneze mat e vuhez.
Peogwir, ma oa dec'h da nos e oa en em gavet, n'eo ket e-kreiz an nos e oa
Peogwir, ma oa dec'h da nos, n'eo ket e-kreiz an nos
* Evit, ma oa dec'h da nos e oa en em gavet, n'eo ket e-kreiz an nos e oa
'Car, puisque c'est hier soir que ça se passait, ce n'est pas cette nuit.'
Ni zo bet o neuñv peogwir e oa tomm ar mor.
Ni zo bet o neuñv peogwir tomm e oa ar mor.
'Nous sommes allés nous baigner car la mer était chaude.'


* parskan

peogwir er ger e yoa bihanoc'h tud egedon-me.
peogwir er ger e yoa bihanoc'h tud eget evidon.<<<
* parskan er ger e yoa bihanoc'h evidon.
'Parce qu'à la maison il y avait des plus petits que moi… '

* hogen/ met /mes

* Me a breno ar robenn, hogen te a lako anezhi. ("anavezet en urioù")
Me a breno ar robenn, met lakaat anezhi a ri. <<<
Me a breno ar robenn, mes te a lako anezhi. (daou 'zo mat)
Me a breno ar robenn, met te a lako anezhi.
'J'achèterai la robe, mais tu la mettras.'
Alies e vez great gant kig yar, met great a c'hell bezañ ivez gant pesked...
Alies e vez great gant kig yar, met ober a c'heller ivez gant pesked...
Alies e vez great gant kig yar, met gant pesked (, ober) e c'heller ivez...
'On le fait souvent avec du poulet, mais on peut aussi le faire avec du poisson.'
Med bez ez eus ivez ha a lesk da vont !<<<
Med bez ez eus *darn hag en em laosk ive !
Med bez zeus re all...
Lod en em lesk da vont
'Mais il y en a aussi qui se laissent aller.'(qui ne réagissent pas)

concessives ha pa, ha goude bezañ

Ne chomfes ket, ha pa vefes kourajus.
Ne chomfes ket, ha goude bezañ kourajus.
'Tu n'y resterais pas, même si tu étais courageux.'

objet préverbal

Ar re-z/he a deu alies. (-he = Leon uhel , St pol jusqu'à Plouescat)
Int-i a deu alies.
'Eux, ils viennent souvent.'

Remerciements

Merci à A.M. et Y. de Lesneven pour leur accueil chaleureux.