Gwir
De Arbres
L'adjectif gwir signifie 'vrai, conforme à la réalité'.
(1) | -N'eus | forzh ! | eme an ozac’h; | gwelet | a rankan | hag ez eo gwir. |
ne1'est | cas | dit le vieux | voir | R dois | si R est vrai | |
'Qu'importe! dit l'homme; Je dois voir si c'est vrai.' | Léon, Milin (1924) |
Morphologie
dérivation
Le suffixe adjectival -ion obtient à partir de gwir 'vrai' > gwirion 'véritable, authentique'. Sur cet adjectif, le suffixe -ezh (N.) obtient ensuite le nom gwirionez 'vérité'.
L'adjectif gwir nominalise avec un morphème vide en le nom gwir, ar gwir 'le droit'.
(2) | Ar c'horn-bro, | ar barrez | n'o deus | nag ur gwir | nag ur frankiz. | Standard, Kervella (1993:65) | |
le 5coin-pays | le 1paroisse | ne1'ont | ni un droit | ni un liberté | |||
'La région, la paroisse n' ont ni droit ni liberté.' |
On trouve cet adjectif en composé dans le complémenteur de cause peogwir 'puisque (est vrai)'.
grammaticalisation
L'adjectif gwir a grammaticalisé en le préfixe adjectival gwir-.
Expressions
evit gwir, 'réellement'
L'adverbe complexe evit gwir réalise un verum focus.
(3) | A-wechoù | evit gwir | n’em bije | ket | leun va c’horf. | Léon (Bodilis), Ar Floc'h (1985:20) | |
parfois | pour vrai | ne1'R.1SG aurait | pas | plein mon2 corps | |||
'Parfois réellement je n’avais pas assez à manger.' |